​​​​​​

 اشعار چل سرو

‘فال چهل سرود مجموعه‌ای از تک بیت‌های به زبان لکی است. مردم لک طبق رسوم قدیمی خود در روزهای جشن ملی یا مذهبی نظیر نوروز یا شب یلدا، با این اشعار فال و طالع بینی می‌کنند. این فال و ابیات آن به ثبت ملی رسیده‌است.

فال چل سرو بیشتر در استان‌های لرستان،خوزستان کرمانشاه و ایلام در میان مردم قوم لک مرسوم بوده و یادگار شیرینی از شب‌های مهربانی و صفای گذشتگان ماست.

هنوز هم با این که مردم از سنت‌های گذشته فاصله گرفته‌اند جای فال «چل سرو» در شب‌های این مردم پایدار است و با شوق بسیار محفل این شاعرانه بر پاست.

فال چل سرو:

این فال متشکل از چهل بیت شعر تک بیتی ست که بسیار مفاهیم بلند و پر محتوایی را در خود جای داده‌اند که مفهوم بیت چهلم یا آخر نتیجه فال می‌باشد.

طریقه گرفتن فال «چل سرو»:

فردی که تسبیح را در دست دارد، باید دور از چشم بقیه به ازای خواندن هر بیت یک دانه تسبیح بیندازد و این کار را تا دانه چهلم ادامه دهد. افراد حاضر در جمع که اشعار را می‌خوانند بایستی ۳یا ۷ نفر باشند و به صورت تصادفی هر یک بیتی را بخوانند، هنگام گرفتن فال کافیست قسمتی از ابتدای بیت که معمولاً دو واژه است خوانده شود اما بیت آخر کامل خوانده شده و تفسیر می‌شود

                      بیت چل سرو

ابیات چل سرو، چکیده شعر لکی

 
 

بیت نخست:

خدات وه بین دئ دو گل ژه وهار
اول اسب و زین دوم ژه ن و مال
خداوند دو نعمت بزرگ را نصیب تو کند
یکی اسب و زین و دیگری زن و ثروت

بیت دوم:

خدا خدام بی واران باووارو
سوزه کور و کول آوو ز روبارو
چشم انتظار باریدن باران بودم
تا پس از آن پسر سبز چهره، آب بر دوش از سوی 
رودخانه بیاید

بیت سوم:

خدا بسینی حقم ژه دایه
خوم رنجم کیشا، کی نیشت و سایه
خداوند حق من را از دایه بگیرد
با وجود اینکه من رنج کشیدم، فایده
​فایده تلاش من 
نصیب دیگری شد

بیت چهارم:

خدا، برسان روزی قلیانم
تماکو فروش بکه مهمانم
ای خدا، روزی قلیانم را برسان
و تنباکو فروش را مهمانم کن

بیت پنجم:

وه سا چترکت ساتی بکم خاوو
شا جنم جام بو، نویی نوای نآوو
در سایه زلفانت ساعتی بخوابم
شاید دوزخ جای من بود،
​​بود اگر هم نشد مشکلی نیست

بیت ششم:

تلی ژه زلفت پاونی پامه
گری نوینمت آخر دنیامه
تاری از زلفت پایبند پایم است
اگر لحظه ای تو را نبینم، آن لحظه 
 مرگ من است.      

بیت هفتم:

کراسکت چیته گلی دش وازه
بمارکت بو ای دوس تازه
تکه ای از پیراهن چیتت باز 
         شده است.      
به خاطر دوست جدیدی که
  گرفته ای شادباش 
 می گویم.       

بیت هشتم:

بری تیله دت دان و نوم شومم
مر علی رحم کی و بنه تومم
گروهی دختران نورسیده از میان
 شخمم گذشتند.    
مگر علی رحم کند به باقیمانده
 بذرهایم.        

بیت نهم:

دمه کت بار بن و نوم دمم
بلکم ساکت بو دل پر غمم
لب هایت را بر روی لبانم گذار
شاید این کار سبب از بین
 رفتن غم هایم شود.       
بیت دهم:

 ژه بلنگی کوور وژم کردمه گل
ارا تو دت گلونی اه مل
از بلندی کبیر کوه خودم
 به پایین غلتیدم.    
بخاطر تو ای دختر نورسیده 
چارقد ابریشمی بگردن.       

بیت یازدهم:

هه ر مای هه ر مچی بو تا کلت کم
وه باووان مچی دس وه ملت کم
همواره می آیی و می روی بیا 
تا بدرقه ات کنم.     
بخانه پدری میری تا
 دست در گردنت بندازم.        

بیت دوازدهم:

بومه کونیلک و سر شانت
تک تک بچکیام و نرمی رانت
کاش مشک آبی می شدم 
روی شانه ات.     
قطره قطره می چکیدم بر
 روی نرمی رانت.       

بیت سیزدهم:

گنم گرمسیر هر تلی جاییی
بوشه دوسکم شو نوسی بایی
گندم گرمسیر هر خوشه اش 
      جائی است.      
دوستم را گوئید که شب
 نمانده و سوی من آید.        

بیت چهاردهم:

 سوزه سیلم که لویی بکه زرد
حکیمم تو بین کی من داشتم درد
ای دختر سبزه، رخ بنمای و
 لبخندی بزن.    
حکیم تو بودی، من کی دردی داشتم

بیت پانزدهم:

 سوزه ،سوزم بی، سوزه هزاره
سوزه یکی بی داته مغاره
سبز چهره،سبزه گونم بود،سبزه ها 
هزارتان
سبزه چهره ام تنها یکی بود پناه به 
کوه برد.      

بیت شانزدهم:

کور گن بایی بوینه هماری
و لا دوس مچم و سر سواری
کبیر کوه تکه تکه شی صاف بشی
مثل من سواره پیش دوست می رم

بیت هفدهم:

​​​​​
خوشا و کوری منیشیا وه لات
دسته مه مالیا خالیل پنجه پات
خوشا بحال پسری پیشت می نشست
دست و خال های پنجه پایت 
را مالش می داد.    

بیت هجدهم:

هر صو و سحر بانگ خروسان
شوره تلمیت بار تازه عروسان
هر صبح و سحر بانگ خروسها
صدای پای کاروان تازه عروسها

بیت نوزدهم:

دمه کت قوطی ،آوو حووری مونه
دسه کت بالشت زیر سری مونه
دهانت کوچک و بوسیدن 
لبانت لذت بخش اس .     
دستت بالش موقع خواب من است

بیت بیستم:

 دم قن دنو قن ،لوشکر نیم
آفرین ز دوس صد آفرینم
دهان و دندان همچون قند، لبان 
همچون شکر.       
آفرین و صد آفرین به تو ای دوست

بیت بیست و یکم:

زیر سریت نی بو، زیر پاییت له بو
ز مال ز دنیا، هر ژنت خاص بو
اگر زیر سرت نی و تشک خوابت 
گلیم باشد ​​غمی نیست.      
کافی است از مال دنیا
 همسرت نیک باش          

بیت بیست و دوم:

وه در ماله کت ساتی بنیشم
هرکس بپرسی بوشم دوریشم
مدت زمانی جلوی خانه ات بشینم
اگر کسی دلیل نشستنم را پرسید 
​گویم درویشم

بیت بیست و سوم:

 ایواره کانی، گاو و گاو بنونی
ار تو دلت بوو، کسی چه زونی
هنگام غروب که گاو ها را می بندند
اگه تو بخواهی با هم باشیم، 
 هیچکس نمی داند.      

بیت بیست و چهارم:

 هر مای هر مچی له برآورم
آخر دوارون مارینه سرم
همواره در برابر دیدگانم میایی 
       و میروی.     
می ترسم آخر من را گرفتار
​​​​​​    ​ مصیبتی کنی.          
​​(کنایه از عاشق شدن)

بیت بیست و پنجم:

صد دوس بگرم هر تو یارمی
هر تو دوسه کی نوو شکارمی
اگر صد دوست دیگر هم داشه باشم، 
تو ​یار اصلیم هستی
تو تنها دوست تازه شکار کردمی

بیت بیست و ششم:

دسمال دسکت بیلا دوتا بو
یکیش اوریشم یکی کتان بو
بگذاز دستمال دستانت دو تا باشد
یکی ابریشمی و دیگری کتان باشد

بیت بیست و هفتم:

دوس اول خاص، ایسکه میل سردم
ژم دلگیر بینه و حرف مردم
دوست اول نیک و حالا سرد میل ام
که به حرف دیگران از من دلگیر شده ای

​​​بیت بیست و هشتم:

و کاردم نکوش، زخمم دیاره
مردمه مو شن، یه گنه کاره
منو با چاقو نزن چون زخم تنم هویداست
اگر اینگونه کنی مردم گویند گناهکارم

​​​​بیت بیست و نهم:

امروز چن روژه دویر ژه یارانم
چوین زمین شور تشنه وارانم
امروز چند روز است دور از یارانم
مثل شوره زار تشنه بارانم

​​بیت سی ام:

ار دوس بزانی، مه حالم چوینه
نه زلفه میلی، نه خال و سینه
اگه دوست بداند حالم چنین است
نه موهایش را می گذارد نه خال بر
 سینه اش

​​​بیت سی و یکم:

 نزانم دتی یا دسگیرونی
قرپ قرپ کوشه کت مالم رمونی
نمی دانم دختری یا نامزد داری
صدای کفشهایت خانه ام را 
خراب کرده است.      
​​​​​
​​​​​بیت سی  و دوم:  

یه چه جنسی بی تو کردت له ور
هواکت برزه نمیکم و سر
این چه لباسی بود تو پوشیدی
بلند پروازی که بمن سر نمی زنی

​​​بیت سی و سوم:

خوشا و کری گرمسیر جاسی
منزل ار منزل دم کل همساسی
خوشا بحال پسری که جایش 
  در گرمسیر است
  منزل به منزل دل تنگ
 همسایه اش است.     

​​
​​​بیت سی و چهارم:

یه شو دیمه خواوو ،خواوو درو نیه
دسم وه مل دوسکم بیه
یک شب خواب دیدم خواب دروغ نیست
دستم در گردن دوستم بود

​بیت سی و پنجم:

 مرمن چه واتم تو چه شنفتی
و حرف ناکس تو له من کفتی
مگه من چی گفتم تو چی شنیدی
به حرف ناکسان از من دور افتادی

​​بیت سی و ششم:

یه شو تا و صو، شمع سوزانم بی
تبل شایم دا، دوس مهمانم بی
یک شب تا به صبح شمع سوزانم بود
طبل شادی زدم چون دوست مهمانم بود

بیت سی و هفتم:

 بیلا هر شو بو، له روژ بیزارم
ترسم ناکسی شو بیه و کارم
بگذار همیشه شب باشد، بیزارم از روز
می ترسم ناکسی دوستیمان را بهم زند

بیت سی و هشتم:

 و یادته مای کارد بری دسم
دسمال آووردت بستی له دسم
یادت می آید چاقو دستم را برید؟
دستمال آوردی و دستم را بستی

​​بیت سی و نهم:

دسکم بگر بوره و مالکت
بکمه و میمان تنیا خالکت
دستم را بگیر و به خانه ات ببر
من را مهمان تنها خاله ات کن

​بیت چهلم:

اگر میلکت فراموشم بوو
سفیدی کفن بالا پوشم بوو
اگه میل و دوستیت را فراموش کنم
کفن سفید تن پوشم شود

​بیت چهل و یکم:

خدا خدام بی ژه مال باینه در
چارشو عروسی بکیشی و سر
چشم انتظار بیرون آمدنت از خانه بودم
چادر عروسی را بر سر کنی

​​​بیت چهل و دوم:

ا بالا برزه ژه دویر دیاره
یا دار حنا یا میخک باره
آن قامت زیبا از دور پیداست
یا درخت حنا و یا میخک
 را به همراه دارد.         

​​​بیت چهل و سوم:

میخک بارمه و کس نمیمه
اری یارمه اری یارمه

میخک همراه دارم و به کسی نمی دهم
برای یارم است، برای یارم است

مطالب برگرفته شده از سایت لرستانی های مقیم تهران

نوشته شده توسط ابراهیم تیموری در یکشنبه هفدهم آذر ۱۳۹۸ |