1. سوغات لرستان

سوغاتی برای هر کسی در معناهای متفاوتی تعریف می شود. سوغات هر استان نیز می تواند شامل مواد خوراکی( نان های محلی، شیرینی های محلی، محصولات کشاورزی، محصولات دامی،  لبنیات خانگی و...) و صنایع دستی و هنر هنرمندان مختلف باشد. در ادامه قصد داریم شما را با سوغات لرستان آشنا کنیم تا در طول سفر با خیالی آسوده برای عزیزانتان سوغاتی خریداری کنید.

صنایع دستی استان لرستان

صنایع دستی  هر منطقه ای تعریف و نشانی از هنر آن است. به گونه ای که ذوق و شوق هنرمندان را با توجه به سبک زندگی شان می توانید در آثار صنایع دستی شان مشاهده کنید.  صنایع دستی لرستان نیز با توجه به تولیدکنندگان آن به انواع مختلفی تقسیم می گردد که عبارتند از:

• صنایع دستی عشایر لرستان
• صنایع دستی ساخته شده توسط روستائیان و شهرنشینان

 در بین این سه مورد عشایر دارای تنوع گسترده تری در تولید صنایع دستی هستند.

سوغات لرستان و صنایع دستی معروف این استان

ورشوسازی

 از معروف ترین صنایع دستی بروجرد می توان به ورشوسازی با بیش از ۲ قرن سابقه اشاره کرد که توانسته است نام این شهرستان را در خارج و داخل از ایران مطرح کند. رنگ فلز ورشو سفید و نقره مانند است که آلیاژ آن ۳۵درصد روی، ۲۰ درصد نیکل  و ۴۵ درصد مس را دارا است. ذوب و قالب گیری آسانی نیز دارد. هنرمندان بروجردی با کمک چکش کاری و خم کاری و با استفاده از  دستگاه های ساده و نیروی بازوی خود آثار فلزی جذابی از ورق های ورشو می سازند. از جمله این هنرمندی ها در ظروفی مانند  دیس، سینی، بشقاب، چنگال ، قاشق ، سمار زغالی ، قوری، زیر سماوری، چای دان، قندان ، استکان، گلاب پاش، آفتابه لگن، سرمه دان و.... به نمایش در می آید. متاسفانه  امروزه هنر ورشوسازی  را فقط در سماورهای ورشو  می توان دید.

جاجیم

جاجیم بافی هنر دست زنان عشایر لرستان است که در فصول پاییز و تابستان می بافند. کلیه مراحل انجام این کار به غیر از چره یا به عبارتی همان قیچی کردن پشم گوسفندان بر عهده بانوان عشایری است. زنان تمامی نخ های  پشمی را با کمک رنگ های طبیعی رنگ می کنند.طرز بافت جاجیم بدین صورت است که در ابتدا  نوارهای باریک بافته می شوند و سپس در کنار هم دوخته شده و سطحی  مربعی شکل یا مستطیل مانند به دست می آید. جهت بافت جاجیم، دار بر روی زمین قرار گرفته می شود و کار چله کشی نیز روی زمین صورت می گیرد. از جمله نقش های به کاررفته در جاجیم بافی های لرستان شونه، دنو موشی، شیروز، گلی و هچه است. امروزه دست بافته  های سنتی به عنوان عنصری تزئینی در خانه ها کاربرد دارند و رنگ و بویی خاص را به فضا می بخشند.

نمدمالی

نمد مالی را می توان از قدیمی ترین صنایع دستی لرستان برشمرد. در اغلب شهر های لرستان کارگاه های نمدمالی دایر بوده است و در شهر های خرم آباد و بروجرد نیز راسته هایی از بازار به نمد مالی اختصاص داده شده است.

از جمله محصولات نمدمالی در لرستان شامل کلاه نمدی، تن پوش های نمدی و انواع مختلف زیرانداز ها است.

حصیر

حصیر بافتن از  با ارزش ترین و قدیمی ترین صنایع دستی در ایران است که در لرستان نیز رواج دارد. برای بافت بوریا( نوعی حصیر)  آن را  برای این که نرم شود، مرطوب می کنند تا به صورت تار و پود  به هم وصل می کنند و سطحی یکپارچه ایجاد می شود. از کاربری های حصیر می توان به عنوان زیر انداز، سبد و ظروف مختلف حصیری اشاره کرد.

گیوه

گیوه دوزی  از صنایع دستی لرستان محسوب می شود و در شهرستان های دیگر نیز رایج است. گیوه نوعی پاپوش سنتی از مواد طبیعی و بسیار سبک است. در دنیای امروزی نیز طراحان در تلاشند تا با توجه به نیازهای کنونی محصولی مشابه این نوع هنر بسازند.

خوراکی های سوغاتی لرستان

 قسمت دیگر سوغات استان لرستان را نیز مانند سایر  شهرها ، مواد خوراکی شکل می دهد که در ادامه به معرفی آن ها می پردازیم.

انواع حلوا به عنوان سوغات لرستان

اقسام گوناگونی از حلوا در شهرهای استان لرستان پخته و تهیه می شود. از تهیه حلواهای سوغاتی از شیره انگور و... استفاده می گردد. این حلواها را به عنوان سوغات می توانید از کارگاه ها و فروشگاه های متعدد ارده پزی  در بروجرد تهیه کنید.  انواع حلوا و ارده شامل ارده شیره، حلوا شکری، حلوا ارده، حلوا مغزی و... می شود.

سمنوی خوشمزه بروجردی

سمنو به عنوان یکی از عناصر هفت گانه سفره هفت سین سال نو از جوانه گندم تهیه می شود. اما سمنوی بروجردی ها دارای طعم و رنگی خاص بوده و بسیار خوشمزه است. تهیه سمنو و فروش آن در اواخر سال از مشاغل رایج در شهر بروجرد است.

کلوچه بروجردی

کلوچه قندی یک نوع شیرینی لذیذ و خوشمزه است که به کلوچه بروجردی معروف  شده است. مواد لازم برای پخت این کلوچه آردگندم، رنگ های طبیعی، مغز بادام و روغن حیوانی است. کلوچه قندی انتخاب خوشمزه و مناسبی برای سوغاتی دادن به عزیزانتان است. در عید نوروز  در خانه های اهالی این شهر با این شیرینی از مهمانان پذیرای می شوید.

نان ساجی در لرستان

نان ساجی به یک نوع نان پهن و نازک که بر بروی یک  صفحه فلزی دایره به نام ساج پخته می شود تعلق دارد.انواع گوناگون این نان شامل نان تیری، نان  تپ تپی، ته کله ای و فه تیره می شود. علاوه بر لرستان  در استان های دیگری نیز هم چون کرمانشاه، کردستان، خوزستان و فارس نیز این نان پخته می شود.

شیرینی آردی

شیرینی آردی خرم آباد از شیرینی های سنتی و بسیار خوشمزه این شهر است. این شیرینی ماندگاری بالایی دارد و می تواند گزینه خوبی برای سوغاتی باشد.  مواد به کار رفته در پخت این شیرینی شکر، آرد و روغن است. با اضافه کردن طعم دهنده های گوناگون نیز شرینی های دیگری مثل  شیرینی آردی گردوئی، شیرینی آردی نخودی و شیرینی آردی نارگیلی پخته می شود.

کاک

کاک نوعی شیرینی است که در لرستان پخته می شود. برای پخت این شیرینی خوشمزه از آرد، روغن حیوانی، زغفران استفاده می شود. دلیل محبوبیت این شیرینی عدم استفاده از مواد مضر و نگه دارنده در پخت آن است.

روغن حیوانی در استان لرستان

شهرستان دلفان واقع در استان لرستان از زمان های گذشته تا به امروز به داشتن روغن حیوانی مرغوب و معطر معروف است. گردشگران مختلفی در سفر خود به این منطقه اقدام به تهیه روغن حیوانی می کنند.

مراتع، کوه های پوشش یافته از گونه های گیاهی و جنگلی، چمن زارها علتی بر مرغوبیت این روغن ها شده است. بانوان عشایری بعد از جمع کردن شیر دام، از آن ماست تهیه می کنند و ماست  تهیه شده را داخل مشک می ریزند و با اضافه کردن کمی نمک و آب از آن دوغ و کره تهیه می کنند. سپس با آب کردن و جوشاندن این کره روغن خالص حیوانی تهیه می گردد.

عسل

 لرستان به علت داشتن طبیعتی منحصر به فرد  و دارا بودن جنگل های انبوه و مراتع مختلف منطقه مناسبی برای پرورش زنبور عسل و تولید عسل است. این استان به عنوان هفتمین تولید کننده عسل به شمار می رود و عسل های مرغوب و باکیفیتی دارد.

امیدواریم سفری خوش و لذت بخش را در استان لرستان تجربه کنید و از سوغاتی بی نظیر این منطقه راضی باشید.

منابع: برگرفته شده از سایت خبری باشگاه خبرنگاران جوان.

نوشته شده توسط ابراهیم تیموری در یکشنبه دوازدهم آبان ۱۳۹۸ |

برای دیدن ستاره ها به کجای ایران سفر کنیم؟

ایران همیشه پر از بیابان‌های فراخ و كویرهای پهناور و كوه‌های بلند بوده و به همین دلیل طبیعی یكی از بهترین سرزمین‌های دنیا برای رصد آسمان و تماشای اجرام آسمانی به حساب آمده است..

نام‌های درخشانی از دانشمندان نجوم و ریاضی در تاریخ ما زیاد دیده می‌شوند.از آن روزهای دور تاریخی تا امروز كه آلاینده‌های نوری، زلالی آسمان را زائل كرده‌اند، ایران با مناطق تاریكش مكانی مناسب برای نجوم به ‌شمار می‌رود.

برای تماشای زیبایی‌های آسمان و اجرام معلق در آن باید از شهرهای بزرگ فاصله بگیریم تا از آلودگی‌ها دور شویم. بعد از آن، باید وضعیت آب و هوایی، زمان رصد و ابزار رصدی مناسب را هم در نظر بگیرید. معمولا قبل از هفتم هلال ماه و بعد از شب بیست و یكم، می‌شود آسمان پرستاره را دید. در شب‌های دیگر، نور ماه، ساعت‌هایی از شب، آسمان را روشن می‌كند و اجازه تماشا نمی‌دهد. در شب‌های ابری هم تعداد زیادی از ستاره‌ها پشت ابرها پنهان می‌شوند و به ‌چشم نمی‌آیند. در این مقاله مكان‌هایی را معرفی می‌كنیم كه می‌توانند یک پیشنهاد سفری خوب و پرخاطره برای دیدن ستارگان تلقی شوند. اگر منجم حرفه‌ای نیستید و تلسكوپ ندارید برای رصد بهتر آسمان از دوربین استفاده كنید.

رصدخانه رادكان

یكی از بهترین منطقه‌هایی كه برای تماشای اجرام آسمانی مناسب است، در ۷۸ كیلومتری شمال غربی مشهد مقدس  قرار دارد. تا چندین سال پیش همه فكر می‌كردند این برج كه میان دشتی بین كوه‌های هزارمسجد و بینالود قرار دارد، مقبره یكی از شاهان ایلخانی است، اما بعد از تحقیق در اسناد مختلف، مشخص شد برج رادكان نزدیك روستایی به همین نام برای رصد آسمان ساخته شده است.

برج تاریخی رادکان در بخش چناران، تنها برجی است که توانایی تعیین چهار فصل سال کبیسه و آغاز نوروز را دارد. گروه خواجه نصیرالدین طوسی در زمان وزارت او در دربار هلاكوخان این برج را در ۱۳ فرسنگی مشهد بنا کردند. تاریخ منقوش روی کتیبه‌ای در برج سال ۶۶۰ هجری قمری را نشان می‌دهد که هم‌زمان با پایان كار ساخت بناهای وابسته به رصدخانه مراغه است. منطقه جلگه‌ای و معتدل رادكان در مسیر راه شوسه قدیمی مشهد به قوچان واقع شده است. این شاخه از راه ابریشم از كنار رودخانه كشف رود می‌گذشت.

اگر خواستید یك رصد موفق در كنار شاهكار معماری ریاضی و نجوم ایران داشته باشید، برای شب می‌توانید روی هماهنگی با مسئول دبستان روستای رادكان حساب كنید و برای استراحت و استفاده از سرویس بهداشتی به تنها مدرسه روستا بروید. منجمان زیادی از سراسر دنیا برای تماشای انقلاب تابستانی و زمستانی پای این برج می‌آیند و مردم روستا با حضور منجمان آماتور و حرفه‌ای آشنا هستند. این برج درها و دریچه‌هایی دارد كه انتخاب جاگذاری‌شان اتفاقی نیست. درها درست در راستای طلوع یلدایی (آغاز زمستان) و غروب آغاز تابستان ساخته شده است. هنگام انقلاب‌ها نور خورشید از دو در برج عمود می‌تابد. سیاره زحل و اجرام بسیار دیگری از این برج قابل رصد است.

برای سفر به مشهد و رصد ستارگان در رصدخانه رادكان، تور کویر گردی مشهد را می‌توانید در کجارو از فروشنده‌های معتبر مسافرتی به‌راحتی با پایین‌ترین قیمت خریداری کنید.

كاروانسرای قصر بهرام

اگر ساكن پایتخت هستید و می‌خواهید شبی را با رصد كردن ستاره‌ها بگذرانید، سفر به قصر بهرام پیشنهاد مطلوبی است. این مكان برای اهالی كاشان و اصفهان هم به راحتی قابل دسترس است

دور بودن از آلودگی‌های محیطی به‌خصوص آلودگی نوری شهرهای بزرگ همچون تهران و کاشان باعث شده که این منطقه آسمانی پر ستاره را در این شب‌ها به نمایش بگذارد. این كاروانسرا در جنوب شرقی استان تهران و در پارک ملی كویر قرار دارد. برای رفتن به قصر بهرام و گذراندن یك شب تابستانی پرخاطره، نزدیک‌ترین راه از مسیر شهر ورامین به حساب می‌آید.

از آنجا به روستای قلعه بلند بروید كه نزدیک‌ترین روستا به ورودی پارک ملی کویر است. بعد از این روستا به پاسگاه محیط‌بانی می‌رسید که روی تابلویش نام پاسگاه محیط بانی مباركیه نوشته شده و اجازه ورود را باید از محیط‌بانان سازمان حفاظت محیط زیست بگیرید. بعد از آن حدود ۶۰ كیلومتر در جاده خاكی، تپه‌ها، گیاهان متنوع كویری و گله‌های شتر در قاب نگاه‌تان جا خوش می‌كنند تا به کاروانسرای قصر بهرام برسید.

این کاروانسرا در گذشته جزء اتراقگاه‌های جاده ابریشم به شمار می‌رفت و امروزه محوطه‌اش پاتوق اهالی نجوم مقیم در شهرهای تهران، اصفهان، ری و کاشان به حساب می‌آید. از اینجا دب اكبر، دب اصغر و بخشی از كهكشان راه شیری به وضوح قابل مشاهده است.

چک ‌چک یزد

یزد هم یكی از شهرهای كویری است كه آسمان زلالی دارد. گوشه‌ای دنج کنار کویر، روستای چک چک قرار دارد كه زرتشتیان مقدس می‌دانند. در این سرزمین علاوه بر آسمانی تاریك و دور از آلودگی نوری می‌توان ابنیه تاریخی متعددی را هم تماشا كرد. گرچه تابستان‌های كویر گرم و تفتان است اما چک چک منطقه‌ای است با کوه‌های سنگی زیبا که زیارتگاه و عبادتگاه زرتشتیان هم به حساب می‌آید و همین اعتقاد موجب شده همیشه سکوت و آرامش در منطقه جاری باشد.

روستای چک چک، آسمان پرستاره‌ای دارد كه دلیلش دور بودن از شهر بزرگ یزد است، اما به‌علت کوهستانی بودن، افق‌های این منطقه کاملا بسته است و باعث می‌شود رصدكنندگان ستاره‌های كویری، طلوع واقعی ستارگان را نبینند.

ساعتی طول می‌كشد تا ستاره‌ها از پشت كوه‌ها بالا بیایند و دیده شوند. برای رسیدن به این روستا باید از شهر یزد راه میبد را در شمال غربی پیش بگیرید؛ حدود ۱۰ كیلومتر از اشکذر بگذرید تا از سه راهی خرانق به سوی این روستا مسیرتان را تغییر دهید. بعد از ۵۵ كیلومتر كه نزدیك خرانق شدید به سمت اردكان حركت كنید تا بعد از ۱۵ کیلومتر به چک چک برسید. در این راه بخش‌هایی از مسیر، خاكی است، اما آسمانی را كه می‌بینید ارزشش را دارد.

برای رفتن به این کویر می‌توانید از آفرهای تور یزد در کجارو استفاده کنید و با قیمتی پایین، تور مورد نظرتان را از فروشنده‌های معتبر همکار تهیه کرده و در سریع‌ترین زمان به مقصدتان سفر کنید.

تخت سلیمان تكاب

آسمان تاریک و پرستاره مجموعه تخت سلیمان مكانی جذاب برای اهل نجوم و تاریخ به حساب می‌آید. نام تخت سلیمان كه چهارمین اثر تاریخی ایرانی ثبت شده در یونسكو به شمار می‌آید، بیش از ۶۰ بار در شاهنامه نوشته شده است.

دور بودن از شهرهای بزرگ، واقع شدن در یك دره و حضور بادهای موسمی ملایم، هرگونه آلودگی را از آسمان این منطقه دور نگه داشته تا ستارگان پرشمار، بهتر به چشم بیایند.

تخت سلیمان در ۴۵ كیلومتری شمال شرقی شهرستان تكاب قرار دارد. اگر از تهران یا مرکز و جنوب ایران قصد سفر به این منطقه را دارید جاده بیجار به تكاب بهترین راه به حساب می‌آید. فاصله تهران به تكاب‌ - از مسیر تهران، قزوین، زنجان، بیجار، تکاب - حدود ۵۵۰ كیلومتر است. راه دسترسی شهرهای استان آذربایجان غربی، شرقی و اردبیل به این شهر هم از مسیر شاهین دژ به تكاب میسر است. از تكاب به سوی شاهین دژ حركت كنید، بعد از پنج كیلومتر یک جاده از سمت راست جدا می‌شود. این جاده از كنار مزارع و باغ‌ها و روستاهای زیبا عبور می‌كند و بعد از روستای شیرمرد جاده فرعی در سمت چپ قرار دارد. با پشت سر گذاشتن یك شیب تند سربالایی به مجموعه تخت سلیمان می‌رسید كه شامل دریاچه، آتشكده و كوهی مشهور به زندان دیو است.

اگر برای نجوم به مجموعه باستانی تخت سلیمان رفتید، برای ماندن یک روز اضافه هم برنامه‌ریزی  كنید تا بتوانید آثار باستانی را ببینید و در مجموعه آبگرم تنی به آب بزنید. چشمه‌های آب گرم تخت سلیمان در درمان بیماری‌های مفصلی مفید است و خستگی راه را از تن‌تان در می‌كند.

منطقه طالقان

شهرهای شمالی به دلیلی آب و هوای مرطوب و بارانی برای دیدار ستارگان مکان‌های دور از دسترسی به شمار می‌روند. معمولا ابرها ستاره‌های آسمان را پشت خود پنهان می‌كنند. اما اگر به آسمان صاف این مناطق بعد از بارندگی بر بخورید، آسمان پرستاره‌ای خواهید یافت. مناطق کوهستانی که دور از شهرهای بزرگ قرار دارند به دلیل بادهای زیاد و افق های بسته، آسمانی تاریک را به نمایش می‌گذارند.

بیشتر مناطق رصدی در مركز ایران واقع شده و شهر كوهستانی طالقان یکی از شهرهای شمالی ایران برای تماشای آسمان به حساب می‌آید.

مکانی که آسمانی تاریک دارد و طبیعتی منحصر‌به‌فرد. رودخانه‌ای پر آب که سال‌ها است با سد خاکی خود بخشی از آب شرب شهر بزرگ تهران را تأمین می‌کند.

طالقان در ۳۰ کیلومتری شرق شهر قزوین قرار دارد و از شمال به رشته‌کوه‌های البرز منتهی می‌شود. برای رسیدن به آنجا باید تهران را به سوی غرب ترک كنیم.

شهر طالقان را كه به سوی شمال ترک كنیم در محدوده كوه‌های البرز مركزی، روستاهای متعددی وجود دارد كه از فراز هر كدام می‌توان آسمانی زلال را به تماشا نشست. با توجه به بعد مسافت، طالقان یكی از مكان‌های تاریک نزدیک پایتخت به شمار می‌رود.

با تشکر: ابراهیم تیموری

نوشته شده توسط ابراهیم تیموری در جمعه بیست و ششم مهر ۱۳۹۸ |

از تالاب پلدختر تا ارتفاعات اشترانکوه/ مروری بر جاذبه‌های گردشگری لرستان

 پنجشنبه ۲۵ مهرماه ۱۳۹۸ 

اجتماعی/   سفر و گردشگری

استان لرستان به دلیل قرار گرفتن در رشته کوه‌های زاگرس جغرافیایی کوهستانی و چهارفصل دارد و یکی از استان‌های کوهستانی غرب ایران است که بیشتر مناطقش را کوه‌های زاگرس پوشانده و به دلیل تنوع آب‌وهوایی که دارد به عنوان یکی ازاستان‌های خوش‌آب‌وهوا در فصل تابستان شناخته می‌شود.

ناهید منصوری؛ خبرنگار فرهنگی آنا، استان لرستان سرزمینی زیبا با آب و هوای معتدل و کوهستانی است که در کوههای زاگرس میانی واقع شده‌است. اشترانکوه با ۴۱۵۰ متر ارتفاع بلندترین نقطه استان لرستان است و پست‌ترین نقطه در جنوبی‌ترین منطقه استان واقع شده و ارتفاع آن از سطح دریا ۵۰۰ متر است. از دیگر کوههای بلند می‌توان به کوه گرین با ارتفاع ۳۷۰۰متر از سطح دریا در بروجرد نام برد. در ادامه نگاهی خواهیم داشت به بناها و اماکن تاریخی این استان:

بناهای تاریخی بروجرد

بروجرد ازشهرهای پرجمعیت استان لرستان است. این شهر در شمال دشتی حاصلخیز به نام سیلاخور قرار گرفته است. محدوده قدیمی شهر بروجرد همچنان ساختار تاریخی خود را حفظ کرده است، محدوده ای که نزدیک به ۵۰ خانه تاریخی را در خود جای داده است. در این بخش از شهر بیش از ۲۰۰ خانه قدیمی، مسجد جامع شهر، بازار قدیمی شهر، مسجد امام(سلطانی)، چندین کاروانسرا و امامزاده جعفر قرار گرفته است که قدمت برخی از آنها بیش از هزار سال است. قدمت خانه­‌های تاریخی دوران قاجار و یا قبل از آن است. از جمله این خانه‌­ها می‌توان به خانه‌­های طباطبایی (در خیابان صفا)، خانه بیرجندی و خانه افتخارالاسلام اشاره کرد. امامزاده جعفر نیز یکی از اماکن مذهبی این شهر است که متعلق به دوران سلجوقی است. مسجد جامع شهر نیز یکی از بناهای زیبای دوران سلجوقی است.

قلعه فلک‌الافلاک

این قلعه همان دژ معروف شاپور خواست است که در تاریخ ذکر شده و بنای اولیه آن در زمان شاپور اول ساسانی ساخته شده در دوره­‌های زمانی مختلف مرمت و یا تغییراتی در آن داده شده است. این تغییرات بویژه در دوران صفویه و قاجار مشهود است. به لحاظ موقعیت استراتژیکی خود در قرن ۴ ه.ق. به عنوان مقر حکومت آل حسنویه و گنجور این سلسله درزمان آل بویه در آمد. از قرن ششم هجری پس از ساخته شدن شهر جدید خرم آباد این قلعه نیز بنام خرم آباد معروف شد. احتمالا نام فلک‌الافلاک در دوره قاجار بر آن اطلاق شده است. از بدو شکل‌گیری این بنای عظیم و دیدنی تا به حال کاربری‌های سیاسی، نظامی، خزانه، سلطنتی، مقر حکومتی، پادگان نظامی و زندان سیاسی داشته است. قلعه بر فراز تپه‌­ای صخره­‌ای بنا شده و بر دشت خرم آباد در اطراف آن احاطه کامل دارد. در دامنه شمالی تپه، چشمه پر‌آبی جریان دارد. قلعه به صورت هشت ضلعی نامنظم و با مساحت ۵۳۰۰ متر مربع و با استفاده از مصالحی چون سنگ، خشت و ملات گچ و آهک ساخته شده است. قلعه دارای ۸ برج، ۲ صحن و ۳۰۰ جان پناه است که بلندترین دیوار تا سطح تپه ۵/۲۲ متر ارتفاع دارد. از نکات قابل تامل در این بنای سترگ وجود چاه قلعه به عمق۴۲ متردر حیاط اول و گریزگاه اضطراری در حیاط دوم می‌توان اشاره کرد. ورودی آن در سمت جنوب غربی بنا قرار گرفته است. این بنا که در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. اکنون نیز به عنوان موزه باستان‌شناسی، مردم‌شناسی و آزمایشگاه مرمت اشیا و چایخانه سنتی از آن استفاده می‌شود.

پل‌های تاریخی

مهمترین پل­‌های استان لرستان عبارتند از:

کشگان: در بخش چگنی بر روی رودخانه‌­ای به همین نام و در مسیر راه باستانی شاپور خواست به طرهان احداث شده است. قدمت بنای فعلی پل به آل حسنویه و مربوط به قرن ۴ هجری قمری بازمی­‌گردد. طول پل حدود ۳۲۰ متر و عرض هریک از دو چشمه شرقی آن ۲۰/۲۳ متر است. از دوازده طاق پل تنها سه دهنه آن تخریب شده و بقیه هنور سالم هستند. برخی از پایه‌­های پل باسنگ­‌های بزرگ و حجاری شده ساخته شده اند. در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید است.

پل گاومیشان: در فاصله ۳۰ کلیومتری شهرستان پلدختر و برفراز رودخانه سیمره در حد فاصل استان‌‌های ایلام و لرستان احداث شده است. بدلیل این‌که رود سیمره مرز دو استان لرستان و ایلام است، بخشی از پل در استان لرستان و بخشی در استان ایلام واقع شده است. این پل که از بناهای عظیم دوره ساسانی است. طول آن حدود ۱۷۵ متر و عرض گذرسطح پل نزدیک به ۸ متر و ۲۰ سانتیمتر است. در حال حاضر دارای ۶ چشمه طاق است. پهنای پاطاق­‌ها، یا حدفاصل چشمه‌­ها از ۵/۲ تا ۲۵ متر متغیر است. در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

پل شکسته یا پل شاپوری: در جنوب شهر خرم آباد قرار دارد.قدمت آن به دوران ساسانیان باز می‌­گردد. طول پل ۳۱۲ متر و ارتفاع آن۱۰/۷۵ متراست که از ۲۸ چشمه طاق و ۲۷ پایه تشکیل شده است. سطح هر پایه ۶۱ متر و فاصله بین دو پایه ۷/۵ متر است. پنج چشمه طاق پل سالم بوده و مابقی بر اثر عوامل طبیعی تخریب شده است. در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

پل کلهرت: در بخش معمولان از توابع شهرستان پلدختر قرار دارد. این پل در ادوار مختلف مورد استفاده قرار گرفته است. بیشتر قسمت­‌های آن مربوط به زمان بدر بن حسنویه در سال ۳۷۴ هجری قمری است پایه­‌های آن به صورت بیضی شکل است و از ویژگی­‌های آن می‌­توان به وجود سکویی در داخل دو پایه اصلی پل اشاره کرد. این سکو از ۱۲ پله ساخته شده و کاربرد آن دقیقاً روشن نیست ولی احتمالاً به عنوان پشت بند از آنها استفاده شده است. در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

پل دختر: در ورودی شهر پلدختر قرار دارد. بنا که از آثار ارزنده معماری پیش از اسلام در لرستان محسوب می­‌شود. این دومین پلی است که در لرستان بنام «کرودت » یا پل دختر مشهور است. احتمالا این بنا در دوران ساسانیان ساخته شده و در قرن ۴ هجری قمری مورد مرمت قرارگرفته است. طول آن ۲۷۰ متر است. پایه­‌های پهن و قطور آن که از سنگ‌های پاک‌تراش ساخته شده­‌اند در داخل رودخانه هنوز پا برجا است. تنها یک طاق از پل موجود است که جاده خرم آباد- اندیمشک از زیر آن می­‌گذرد. این مسیر علاوه بر اتصال لرستان و ایلام راه اصلی شاپورخواست به جندی شاپورشهر قدیمی خوزستان )دوره ساسانی) به شمار می­رفته است. در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

غارهای لرستان

در این دره ۱۷ غار با قدمت پیش از تاریخ وجود دارد که مهمترین آنها غارهای قمری، یافته، پاسنگر، گرالجنه، هومیان، میرملاس هستند. این دره با طول ۱۵ کیلومتر و عرضی در حدود ۱۰ کیلومتر در بین کوه‌­های به هم فشرده زاگرس با چشمه­‌های آب فراوان مامنی برای انسان­‌های اولیه و تداوم زیست انسان در این منطقه بوده است. بر طبق نظر محققان برای اولین بار ساکنان این منطقه بوده‌­اند که از ابزارهای استخوانی و یکسری لباس‌­های که از محیط اطراف برای خود به دست آورده‌­اند، استفاده کرده­‌اند و به تدریج انسان‌­ها برای نخستین بار برای زندگی گروهی آماده شده‌­اند. دره خرم آباد بهشت پیش از تاریخ برای باستان‌شناسان است.

دریاچه گهر

از دو دریاچه دائمی و شیرین گهر بالا (کوچکتر) و گهر پایین (بزرگتر) است تشکیل شده است. از ذوب برف­‌های اشترانکوه در پشت آب‌بندی که از ریزش کوه ایجاد شده، شکل گرفته و سر ریز آب آن به دریاچه پایینی یا اصلی گهر می‌­ریزد. طول دریاچه اصلی حدود ۵ کیلومتر و عرض آن ۶۰۰ متر و مساحتی در حدود ۱۰۰هکتار دارد و در ارتفاع ۲۴۰۰ متری از سطح دریا واقع شده است .حداکثر عمق دریاچه ۲۸ متر است. راه ماشین رو ندارد و تنها یک راه مالرو و صعب‌العبور تا دریاچه وجود دارد و به همین دلیل تا حد زیادی از خرابی و آلودگی به دست انسان به دورمانده است. مکانی مناسب برای ماهیگیری ورزشی و تفریحی است. سطح دریاچه در فصل زمستان یخ می‌­بندد. انواع بوته‌ها، درختان تنومند بید، گیاهان و گل‌های زیبای پیرامونی، اطراف دریاچه را به صورت یک پارک طبیعی در آورده است. زیبایی دریاچه سبب شده است هر ساله، با وجود سختی راه، انبوهی از مردم لرستان، استان‌های اطراف و دیگر نقاط کشور، با پای پیاده یا سواره به دیدن دریاچه و زیبایی‌های آن بروند و چند روزی از اوقات فراغت خود را در آنجا سپری کنند.

آبشار بیشه

ارتفاع این آبشار ۴۸ متر و عرض آن ۲۰ متر است. منشأ آن چشمه‌­های بالادست بوده و پس از ایجاد آبشار به رودخانه سزار می‌ریزد. دسترسی به آن به آسان است. این آبشار یکی از زیباترین آبشارهای کشور است و به یکی از تفرجگاه‌های استان تبدیل شده است. بهترین فصل بازدید از این مکان بهار و تابستان است. در اطراف آن امکاناتی مانند پلاژ (راه آهن)، چادر و نیز بازارچه محلی، تلفن، آب، برق، خانه بهداشت و پاسگاه انتظامی موجود است.

آبشار آب‌سفید الیگودرز

ارتفاع آن ۶۵ متر و در فصل پرآبی عرضی در حدود ۸ متر دارد. این آبشار منشأ آب جاری نداشته و از دل کوهی صخره‌­ای جاری می­‌شود و پس از طی مسافت کوتاهی وارد آبگیری می­‌شود. پوشش گیاهی اطراف آبشار جنگلی بوده و یکی از تفرجگاه‌های استان بویژه در فصل بهار است. مسیر دسترسی آسان آن نیز از ویژگی­‌های دیگر آن است.

تالاب‌ پلدختر

در جنوب لرستان و هم جوار با استان خوزستان منطقه گردشگری تالاب تکانه در طول جغرافیایی ۴۷:۴۳:۱۷ و عرض جغرافیایی ۳۳:۰۰:۴۷ واقع شده است. نزدیکترین شهر به این منطقه نمونه شهر پلدختر است. روستای گری باباخان نزدیکترین روستای دارای سکنه در نزدیکی این منطقه واقع شده است. تالاب‌های پلدختر در میان کوه چول در دامنه شمالی ارتفاعات کبیرکوه که یکی از قسمت‌های زاگرس محسوب می‌شود، واقع شده‌اند. زمین‌های آن منشأ آهکی داشته و تالاب‌ها از محلول شدن مواد آهکی کوه‌ها طی زمان طولانی حاصل شده‌اند. ارتفاع متوسط منطقه از سطح دریا حدود ۶۰۰ متر است. این منطقه دارای ۱۳ تالاب (که در گویش محلی گوری نامیده می‌شود) است که دو تالاب خشک شده و ۱۱ تالاب دیگر فعال است. با توجه به قرار داشتن پل دختر در مجاورت استان خوزستان و دارا بودن زمستان‌های معتدل، یکی از مناطق مناسب و زیبای لرستان برای جلب پرندگان مهاجر و دیگر جانوران وحشی به شمار می‌آید.

تالاب‌های پل دختر عبارتند از:

تالاب لفانه: در ۳ کیلومتری جنوب غرب روستای میرآباد قرار دارد. از دو تالاب تشکیل شده که به وسیله تپه‌ای از یکدیگر جدا می‌شوند. لفانه بالایی ۶ هکتار وسعت دارد و آب آن شیرین است و به وسیله ارتفاعات محصور شده است. لفانه پایینی ۴ هکتار وسعت دارد. پوشش گیاهی آن غالبا نی و پونه است و ماهی سیاه، زالو و لاک پشت در آن زندگی می‌کنند. منبع تأمین آب آن بارندگی است. ارتفاع آن ها از سطح دریا۷۸۰ متر است.

تالاب بامک: در ۷ کیلومتری جنوب غربی پل دختر در کنار روستای میرآباد قرار دارد. مساحت آن ۸ هکتار و منبع تأمین آب آن بارندگی است. گیاهانی چون نی، جگن و پرندگانی چون غاز و کاکایی در آن مشاهده می‌شوند.

تالاب تکانه : در ۵۰۰ متری جنوب شرقی تالاب لفانه قرار دارد و ارتفاع آن از سطح دریا ۷۷۰ متر است. وسعت آن ۵ هکتار و عمق آن به ۵ متر می‌رسد. گیاه غالب آن نی است که اطرافش را پوشانده است.

ارتفاعات اشترانکوه

‌بلندترین قله این رشته سن‌بران با ارتفاع ۱۵۰ متر است. قلل بلند و پر برف، دره‌های ژرف و طولانی، رودهای دائمی، پوشش گیاهی و جانوری بسیار متنوع، روستاهای کوهپایه‌ای از جمله خصوصیات اشترانکوه است. رودهای کوچک‌ بسیاری‌ از این‌ قله‌ها سرچشمه‌ می‌گیرند که‌ می‌­توان به مهره‌ زرین‌، ماربره‌، گهررود و دره‌ دایی‌ اشاره کرد. در ارتفاعات‌ اشترانکوه‌ دره‌هایی‌ یخچالی‌ وجود دارد که‌ در اصطلاح‌ محلی‌ به‌ آنها چال‌ می‌گویند. از جمله این‌ چال­‌ها می‌توان‌ از چال‌ میشان‌، چال‌ کبود، چال‌ بران‌، چال‌ فیالسون‌، چال‌ شاه‌تخت‌، چال‌ پیارو و چال‌ همایون‌ نام‌ برد. این رشته کوه در حدود سال ۱۳۴۰ از لحاظ گونه‌های جانوری و گیاهی جزو مناطق حفاظت شده قرار گرفته است. از گونه‌های جانوری آن می‌توان به خرس قهوه‌ای، روباه، کفتار، گراز، گرگ خاکستری، بز کوهی، قوچ و از پرندگان می‌توان به عقاب، کبک، جغد، اردک و شاهین اشاره کرد که همگی تحت حفاظت محیط زیست هستند. اشترانکوه زمینه مساعدی برای کوهنوردی و زمین‌شناسی دارد. در برخی از نقاط اشترانکوه سنگواره‌هایی از جانوران مانند صدف و ماهی وجود دارد. روستاهای بسیاری در کوهپایه اشترانکوه وجود دارند که از آنها می‌توان به دره تخت، سیوله، کمندان و طیان اشاره کرد.

منطقه گردشگری و ییلاقی ونائی

دارای رودخانه، باغات میوه، سرسراب و جنگل و ارتفاعات گرین است. نزدیکترین نقطه سکونتی به روستای ونایی روستاهای کفشگران، برکت آباد و توذه زن بوده که در فاصله ۳ و ۵ کیلومتری شمال شرق روستا و کنار جادۀ روستای ونایی به اشترینان قرار دارند تفرجگاه و دره گلدشت، روستای ونائی، تفرجگاه سراب کرتول، پوشش گیاهی و جنگلی متراکم، کوه های زیبای گرین، سراب و رودخانه زیبای ونایی و ... از مهمترین جاذبه‌های ونایی و حوزه پیرامونی آن محسوب می‌شوند. به دلیل نزدیک بودن به شهر بروجرد به عنوان تفرجگاهی برای روزهای تعطیل مورد استفاده قرار می‌گیرد. این منطقه کوهستانی به سبب موقعیت جغرافیایی خود دارای چشمه‌­های آب، رودخانه‌­های فصلی و باغات فراوان است. از جمله سراب­‌های آن می­‌توان به سراب دوروزِنه و سراب چله اشاره کرد. اقتصاد این روستا با جمعیتی بالغ بر ۱۲۰۰ خانوار متکی بر کشاورزی و دامپروری است. با توجه به شرایط مناسب آب و هوایی محصولات جالیزی بویژه خیار آن زبانزد بوده و در روستا کارگاه‌­های تولید خیارشور به صورت سنتی و صنعتی وجود دارد. خیارشور سوغات اصلی آن به شمار می‌­رود. از دیگر جاذبه‌­های گردشگری آن می­توان به قلعه و غار آن اشاره کرد. در حال حاضر چندین مرکز پذیرایی و رستوران در منطقه ونایی در حال خدمات‌رسانی به گردشگران هستند.

روستای ونایی به لحاظ موقعیت جغرافیایی در مختصات جغرافیایی ۳۳ درجه و ۵۵ دقیقه عرض شمالی و ۴۸ درجه و ۳۵ دقیقه طول شرقی قرار گرفته است.

تنگه شیرز

در فاصله ۴۳ کیلومتری شمال غرب شهر کوهدشت در نقطه تلاقی سه استان کرمانشاه، ایلام و لرستان و در کنار رود سیمره در نزدیکی روستای زیتون قرار دارد. تنگه شیرز دارای اقلیم نیمه‌مرطوب با تابستان‌های گرم و زمستان‌های سرد است. دره شیرز یکی از پدیده‌های زیبا، کم‌نظیر و کمتر شناخته شده استان لرستان است. پس از عبور از یک جاده آسفالته که از میان درختان بلوط می‌گذرد، راه از طریق یک جاده خاکی که از پستی و بلندی‌های متعدد می‌گذرد، ادامه یافته تا به دهانه دره می‌رسد. دیواره‌های ستبر و بلند از دور خودنمایی کرده و هر چه بازدیدکننده نزدیک‌تر شود، عظمت آن‌ها را بیشتر حس می‌کند. مسیر در داخل دره ادامه یافته و جلوه‌های کم‌نظیر طبیعت در کف دره و در کنار رود پر آب سیمره خودنمایی می‌کند. فرسایش در دیواره‌های دو طرف دره آثار زیبایی خلق کرده است. چند ستون به جای مانده از فرسایش بر روی تپه‌ها و بلندی‌ها که شباهت به دودکش جن یا گرز دیو دارند، از پدیده‌های جالبی هستند که توجه هر بازدیدکننده‌ای را به خود جلب می‌کند. طول این دره چند کیلومتر و یکی از دره‌­های زیبا با صخره­‌های سنگی جالبی است که در اثر فرسایش بادی اشکال خاصی را ایجاد کرده است. در ارتباط با دره شیرز، تاکنون کاوش‌های باستان‌شناسی انجام نشده است و این دره که به متاسفانه به درستی معرفی نشده است، یکی جاذبه­‌های طبیعی منحصر به فرد منطقه بوده که قابلیت بالایی را در ژئوتوریسم می­‌تواند داشته باشد. در مسیر دسترسی به آن سایت‌های باستانی غار میرملاس و همیان قرار گرفته‌اند. تنگه شیرز در غرب استان لرستان و شهرستان کوهدشت بین طول جغرافیایی ۵۰ ۲۹ ۴۷ و عرض جغرافیایی ۲۸ ۴۹ ۳۳واقع شده است.

.

سراب کهمان

این سراب که در دره­ای کیلومتری واقع شده، پوشیده از درختان و نهری نیز در میان آن جاری است. گردو، گلابی، آلو و بلوط از نمونه درختان این دره هستند .این مواهب طبیعی این منطقه را به یکی از تفرجگاه‌­های منطقه تبدیل کرده است. البته چند چشمه در این منطقه وجود دارد. مسیر دسترسی به آن مناسب بوده ولی فاقد امکانات و تسهیلات رفاهی است

.

سمندر

سمندر کوهستانی لرستان از گونه‌های دوزیستانی است که در طی سال‌های اخیر بطور آگاهانه یا ناآگاهانه نسل آن در معرض انقراض قرار گرفته است. دو مشکل عمده در حفظ این گونه وجود دارد. به علت اینکه زیستگاه‌های این گونه در مسیر راه آهن سراسری تهران- اهواز قرار دارند و هر ساله به ویژه در ایام تعطیلات نوروزی و اوایل بهار گردشگران زیادی از طریق راه آهن از این منطقه عبور کرده و ممکن است چند روزی رادر آن توقف کنند. طبیعت بکر و پرجاذبه این منطقه عاملی برای توقف و گردشگران و کوهنوردان در این محدوده از استان لرستان شده است. از طرف دیگر سهولت دسترسی به این موجودات بی‌آزار و زیبا سبب دستکاری در جمعیت‌های طبیعی این گونه توسط گردشگران و علاقه‌مندان ناآگاه شده است. دلیل دوم خطر زیست این گونه شکار آن و انتقال این جانور به آکواریوم‌های خانگی و گاهی فروشگاه‌های حیوانات خانگی در شهرهای بزرگتر است. هرساله گروه‌هایی با وسایل و تجهیزات کامل در محل مشاهده شده­‌اند که به صید و جمع‌آوری این گونه کمیاب می‌پردازند و در شهرهای اطراف مانند خرم آباد، دورود، اندیمشک، شوش، اهواز و همچنین اصفهان و تهران در فروشگاه­‌های آبزیان به فروش می­‌رسانند. یکی از نکات مهم لزوم حفظ و نگهداری اینگونه با ارزش و بومی ایران است که عزم همگانی در برخورد با این موضوع وجود داشته باشد. همه می­‌توانند در این امر کمک کنند بویژه با نخریدن این جانور بازار پررونق فروش این جاندار از بین خواهد رفت. در کنار آن هم باید ضوابطی از طرف سازمان محیط زیست برقرار گشته و با خاطیان برخورد لازم صورت گیرد.

مطالب برگرفته شده از سایت خبری لرستان خبر

نوشته شده توسط ابراهیم تیموری در پنجشنبه بیست و پنجم مهر ۱۳۹۸ |

در کشور پهناور ایران که از تنوع اقلیمی و قوم و قبیله‌ای خاصی برخوردار است، انواع بازی و سرگرمی رواج داشته و دارد که هر کدام دارای ویژگی‌های خاص خود است.

هر بازی محلی دنیایی از باورهای فرهنگی یک قوم و یک محل را در دل خود به امانت دارد، لذا با فراموشی هر یک از این بازی‌ها در زمانه‌ای که تکنولوژی مدرن در حال گسترش است علاوه بر این‌که بخشی از خاطره نیاکان ما را از بین می‌برد به آسانی ظرفیت بسیار زیاد این بازی‌ها را نیز برای ایجاد تنوع در اوقات فراغت را کمرنگ می‌کند.

این در حالیست که روز سیزده بدر و گرد هم آمدن خانواده‌ها از گذشته‌های دور تاکنون در استان لرستان مجالی برای انجامبازی‌های محلی مختلف به ویژه دال پلان بوده است.

در ادامه برخی از بازی‌های محلی و بومی استان لرستان معرفی شده است:

دال پلان یا پلو

در این بازی چند نفر به دو دسته تقسیم می‌شوند که معمولاً دو دسته سه نفری یا بیشتر هستند. هر دسته به فاصله ۱۰ الی ۲۰ متر دورتر از یکدیگر و روبروی هم قرار می‌گیرند.

هر دسته در جایی که ایستاده‌اند سه عدد سنگ به عنوان هدف که هر یک تقریبا بطول ۲۵ و بعرض ۱۵ سانتی متر است طوری در محل خود (روبروی دسته مقابل) پشت سر هم قرار می‌دهند که فاصله سنگها یک متر باشد و این سنگها را به صورت عمودی در یک خط مستقیم در زمین فرو می‌کنند که راست بایستد.

بنابراین اکنون هر دسته سه عدد سنگ خود را که به آن "دال" (dal) یا هدف می‌گویند، در کنار خود و روبروی دسته مقابل قرار داده‌اند که حدودا به فاصله ۱۰ الی ۲۰ متر دورتر از آنها و روبرویشان ایستاده‌اند.

دسته‌ای که بازی را شروع می‌کند باید هر نفر یک سنگ که به وزن و اندازه توانایی جسمی او است به طرف دال‌های دسته مقابل پرتاب کند. البته اندازه سنگی را که به طرف دال‌ها پرتاب می‌کنند اختیاری است اما معمولاً این سنگها را به اندازه دو مشت و به شکل کروی یا بیضی انتخاب کرده به سوی هدفها پرتاب می‌نمایند.

بعضی مواقع ممکن است یکی از دسته‌ها یک نفر کم داشته باشند، که در این صورت دسته مذکور حق دارد یک سنگ اضافه پرتاب کند. درهر صورت دسته‌ای که افرادش سنگها را پرتاب کرده باشند کنار می‌کشند تا افراد دسته مقابل به طرف دال‌های آنان سنگ پرتاب کنند.

هر دسته اگر یک دور کامل یا یک دور غیر کامل هر سه دال دسته مقابل را بیاندازد، برنده بازی خواهد شد.

جوزو

جوزو، یک بازی گروهی است که در زمان های گذشته در لرستان بسیار رایج بوده و علاوه بر نوجوانان و جوانان حتی گاهی اوقات بزرگترها هم در آن شرکت می کردند ولی امروزه به علت گسترش وسایل و امکانات ارتباط جمعی و مشغله زیاد استقبال چندانی از آن نمی شود و در حال فراموش شدن است.

تعداد نفرات هر گروه در بازی "جوزو" متفاوت است و هر گروه می تواند حداقل چهار و حداکثر هشت نفر باشد. در این بازی ابتدا سرگروه ها با خط یا شیر و یا هر روش دیگر شروع کننده بازی را مشخص می کنند سپس گروه بازنده بصورت یک حلقه دایره ای پشت به هم می نشینند و گروه دوم باید با دست دادن یکی یکی نفرات گروه نشسته را از جمع جدا کرده و به اصطلاح از دور خارج کند.

دفاع گروه نشسته به این شکل است که دست یا پای افراد گروه مهاجم را گرفته و به داخل دایره - که حریم مجاز برای حمله گروهها در آن مشخص شده است و باید رعایت شود- می کشانند و او را مجبور می کنند که با صدای بلند کلمه "جوز" را سه بار تکرار کند که گفثن کلمه جوز یعنی تسلیم و به معنای باخت گروه است و در این لحظه یک دور بازی تمام شده و امتیاز به گروه نشسته داده می شود و باید جای دو گروه با هم عوض شود.

ولی اگر افراد مهاجم تمام افراد نشسته را از دور خارج کنند امتیاز برای گروه مهاجم محسوب می شود و گروه نشسته دوباره باید بنشینند و این بازی هفت دور اجرا می شود و جایزه آن توافقی است.

کلو رونکی

کلورونکی یکی از محبوبترین بازی‌های محلی است که تعداد بازیکنان آن بایستی حتماً جفت باشند. مثلا دو دسته ۶ نفری که جمعا ۱۲ نفر شوند. در گروه اول که هر نفر کلاهی بسر دارد (یا اگر کلاهی در دسترس نباشد با دستمال چهار گوشی که ۴ گوشه اش را گره زده‌اند و بر سر می‌گذارند کلاهی درست می‌کنند) افراد بشکل دایره وار چهار دست و پا روی زمین می‌نشینند.

دسته ۶ نفری ایستاده بنای حمله به دسته نشسته را می‌گذارد تا کلاه آنها را بربایند و متقابلا دسته نشسته نیز به حالت دفاعی در آمده و سعی می‌کنند با زدن قو (به معنی قوزک پا) از خود دفاع کنند.

اگر یکی از ۶ نفر دسته نشسته موفق شد با پا به یکی از افراد ایستاده بزند، دسته ایستاده بازی را باخته و بایستی به جای گروه نشسته روی زمین قرار گیرند.

در صورتیکه یکی از گروه ایستاده، موفق به ربودن کلاه رقیب شود، با قدم‌های بلند دوان دوان از میدان بازی دور می‌شود تا کلاه را به دالگه (مکانی دورتر از بازی که افراد قبل از شروع بازی بین خود مشخص و تعیین می‌کنند. این مکان می‌تواند درخت، چوب یا سنگ بزرگی نزدیک زمین بازی باشد) بزند.

اگر شخص رباینده کلاه موفق شود آن را به دالگه برساند، افراد گروه ایستاده بازی رابرده‌اند و دوباره گروه نشسته روی زمین باقی خواهند ماند.اگر فردی که کلاهش را ربوده‌اند موفق شود کلاه خود را از رباینده پس بگیرد، دو گروه جای خود را با یکدیگر عوض می‌کنند.

پنج قاچی

قبل از شروع بازی هر یک از بازیکنان ۵ ریگ جمع آوری می نمایند. در صورتی که بازیکنان دونفر باشند، فردی که نوبت اوست تمام ریگ‌ها را(۱۰ ریگ) در دست خود گرفته و آهسته به هوا پرتاب می کند تا کنار هم روی زمین قرار گیرد.

سپس شخص پرتاب کننده ، ریگ ها را با دقت نگاه می کند تا برای شروع بازی فاصله آنها را از یکدیگر بسنجد . معمولا ریگ هایی که فاصله شان از بقیه کمتر است برای شروع بازی انتخاب می شوند. برای بازی بهتر ، بایستی فاصله ریگ ها از یکدیگر بگونه ای باشد که بتوان یک بند انگشت را به آسانی از بین آنها عبور داد، وقتی به این ترتیب ریگهای نزدیک به هم انتخاب شدند ، بازیکن با ضربه دست یکی از ریگ ها را به ریگ دیگری می زند.

سپس باید تلاش نماید تا با دقت تمام همان ریگ را بگونه ای با دست بر دارد که ریگ دیگر به هیچ وجه تکان نخورد. هر گاه به این ترتیب هر ۱۰ ریگ بازی را از زمین بردارد ،بازی را برده است و اگر از پنج ریگ حریف خود ۱ یا ۲ یا ۴ ریگ را بردارد نصف بازی را برده است.

یک نوبت کامل برنده شدن را اصطلاحا یک ((مر)) و نصف یک مر را ((تیل)) می گویند. هر گاه ضمن برداشتن یکی از ریگ ها، ریگ نزدیک یا چسبیده به آن نیز تکان بخورد فرد باریکن ، بازی را باخته است . همچنین اگر هنگام پرتاب آنها در ابتدای بازی ، ریگ ها به همدیگر برخورد نکنند ، نوبت بازی با حریف مقابل است .

گوم زایس

تعداد بازیکنان این بازی دو نفر است که هر نفر ۱۶ عدد ریگ (جمعا ۳۲ ریگ)برای بازی تهیه می کند . روی زمین هر کدام از بازیکنان ۴ گودال (به اندازه مشت بسته دست ) روبروی خود می کنند (جمعا ۸ گودال باید کنده شود) و درون هر گودل ۴ ریگ می اندازند تا گودال‌ها پر شود کسی که زودتر چهار گودال خود را پرکند ، شروع کننده بازی خواهد بود.

بازیکنی که شروع کننده است ابتدا از اولین گودال مربوط به خود ۴ ریگ بر می دارد تا انها را به ترتیب داخل گودال های دیگر بیاندازئد . بازیکن وقتی به گودال حریف خود می رسد باید یک دانه ریگ داخل گودال او انداخته و ریگ های طرف مقابل را از داخل گودال وی بر دارد و این کار را تا زمانی که ۴ خانه مربوط به خودش تمام شود ادامه می دهد.

در این زمان حریف مقابل بازی را شروع می کند و به همین شکل عمل می کند . هر زمان ریگ های بازیکن اولی در گودال های مربوط به حریف مقابل تمام شود، دوباره یک دانه ریگ گذاشته ، بقیه را در گودال های یار مقابل می اندازد.

گر مثلا در یکی از گودال های یار مقابل سه عدد ریگ باشد و بازیکن اولی یک ریگ به سه ریگ گودال آن اضافه نماید و در صورتی که آن ریگی که اضافه می‌کند، آخرین ریگ باشد اصطلاحا سر گاو او را خورده است و هرگاه بازیکن اولی تعداد ریگ های هریک از گودال‌هایش یکایک به ۴ عدد برسد ، اصطلاحا گاوهایش زائیده است و بدین ترتیب تعداد ریگ های خارج از گودال هر کس نسبت به حریف مقابل بیشتر باشد او بازی را برده است.

نتور

تعداد بازیکنان این بازی بین 8 تا 12 نفر می باشند . ابتدا دو گروه تشکیل می شود و هر گروه یک نفر را بعنوان سردسته یا سرگروه انتخاب می کنند تا با قرعه نوبت را انتخاب کنند. گروهی که حق انتخاب را در قرعه به طرف مقابل باخته باید سرهایشان را به حالت مشورت به یکدیگر نزدیک کنند.

قبل از شروع بازی نیز شرط می کنند که دسته برنده (حمله کننده) به هیچ وجه سوار بر دوش سر دسته گروه بازنده (خوابیده) نشود.
طریقه بازی بدین گونه است که گروه مهاجم سعی نماید با حمله به افراد رقیب (که حلقه زده وسر در گریبان دارند) به هر طریق ممکن سوار بر دوش یکی از نفرات (به غیر از سردسته ) حریف شوند.

سردسته گروه خوابیده نیز وظیفه دارد ضمن گردش در اطراف یاران خود به دفاع از آنان پرداخته و مانع از سوار شدن افراد حریف بر گرده نفرات خودی شود. سر دسته گروه خوابیده هنگام دفاع سعی در زدن قوزک پای نفرات حریف می کند؛ اگر وی موفق به زدن قوزک پای یکی از افراد مقابل شود، دسته مقابل باید جای خود را با افراد خوابیده عوض کنند.

هرگاه یک نفر از دسته ایستاده و مهاجم بتواند بر دوش یکی از افراد گروه حلقه زده سوار شود و با فشار پشت او را خم کند ؛ دسته خوابیده بازی را باخته اند و باید در همان موقعیت و شرایط خود (حلقه زده و دایره وار) باقی بمانند.

کوشک صلاخ

تعداد نفرات این بازی ۶ نفراند .ابتدا بازیکنان در دو دسته سه تایی بین خود قرعه کشی می کنند . آنگاه سه نفر از بازیکنان دسته اول پشت به پشت همدیگر خم شده و دست های خود را از میان پاهایشان عبور داده و به یکدیگر قفل کرده یا اصطلاحا قلاب می کنند.

در این هنگام سه نفر دسته دوم شروع به پشتک زدن های پی در پی بر روی نفرات دسته اول که دولا شده اند می کنندو این کار را آنقدر ادامه می دهند تا بالاخره یکنفر در این میان تحمل نیاورده و اصطلاحا بسوزد و بازنده شود.

زمانی که یک نفر از گروه پشتک زن ببازد، این گروه جای خود را با گروه خم شده عوض می کنند و بازی به همین منوال توسط گروه پشتک زن جدید ادامه می یابد.

دار، دارو

تعداد نفرات این بازی جفت هستند که به دو دسته مساوی تقسیم می شوند. قبل از هر چیزی برای بدست گرفتن نوبت بازی قرعه کشی می کنند.

گروه بازنده روی زمین دایره ای را رسم نموده و درون ان می نشینند .سردسته گروه برنده چشم سر دسته گروه بازنده را می بندد و در این هنگام بازیکنان دسته برنده در جایی خودشان را مخفی می کنند.

سپس سر دسته گروه برنده چشم سر دسته گروه بازنده را می گشاید و اطراف را برای یافتن افراد مخفی شده جستجو می کند. از سویی نیز بازیکنان دسته مخفی شده سعی می نمایند از فرصت ها استفاده نموده و به داخل دایره نزدیک شوند و افراد دسته مقابل را که درون دایره نشسته اند کتک زنند.

افراد گروه نشسته در دایره فقط می توانند با داد و فریاد از خود عکس العمل نشان دهند بگونه ای که سر دسته اشان متوجه فریاد انان گردد و جهت حمایت از آنان به درون دایره باز گردد .لذا گروه نشسته در دایره فریاد می زنند : دار، دارو- دار ، دارو. با فریاد انان سر دسته اشان به حمایت از انان برخواسته و سعی می کند با زدن قوزک پای افراد مقابل بازی را ببرد، در صورتی که سردسته موفق به زدن قوزک پای یکی از افراد مقابل گردد ، دو گروه جای خود را با یکدیگر عوض نموده و بازی به همین منوال ادامه می یابد.

خرمن چوش

این بازی بیشتر در شب های تاریک انجام می شود و تعداد بازیکنان آن نیز باید زوج باشند تا بدو دسته مساوی تقسیم گردند. یکی از بازیکنان ابتدا چوبی را به همه نشان داده و سپس ان را به نقطه ای دور پرتاب می کند . همه بازیکنان برای پیدا کردن چوب دستی به تکاپو می افتند.

هرگاه یکی از هر دو دسته چوب را بیابد، پایش را بر روی آن قرار داده و فریاد می زند: خرمن چوش ) من چوب را پیدا کرده ام)به محض اینکه دیگر بازیکنان صدای او را شنیدند به طرف او می دوند . افراد دسته برنده ( دسته ای که چوب را پیدا کرده اند) از نقطه ای که چوب را یافته اند تا نقطه ای که چوب را پرتاب کرده اند ، بر دوش گروه بازنده سوار شده و بازی به همین منوال ادامه می یابد.

اچل مچلو، گله حالو مرده ره، کی می چرو

این بازی ۲۰ نفره اجرا می شود و در آن ابتدا بازکنان پشت سر هم صفی را تشکیل می دهند و یک نفر را بعنوان سر دسته انتخاب می نمایند. سردسته سنگی را در کف دست افراد می گذارد. کسی که در بغل دست فردی که سر دسته ، سنگ کف دستش نهاده است باشد،باید زود متوجه شده به محض حرکت او با پا از پشت به او بزند . در این موقع آن فرد مجبور است سنگ را به سر دسته برساند تا سردسته نیز این سنگ را در کف دست بازیکن دیگری بگذارد.

هرگاه هنگام گذاشتن سنگ در کف دست یکی از بازیکنان ، نفر بغل دستی او متوجه این کار نشود ، شخص سنگ را برداشته و فرار می کند و این بار بازیکن بغل دست او باید بدنبال او دویده و سنگ را از دستش بگیرد.

اگر شخص سنگ بدست بتواند فرار کند و خود را به مقصد یعنی دالگه(محلی که قبل از شروع بازی بعنوان محل مورد قرار داد انتخاب می شود) برساند، شخص تعقیب کننده او را بایستی بر کول خود سوار نموده و تا محل قرار گرفتن صف بازیکنان سواری دهد. در صورتی که شخص تعقیب کننده موفق به گرفتن سنگ شود، آن دیگری او را بر دوش خود سوار نموده و به صف بازیکنان می رساند و بازی به همین ترتیب تا به آخر ادامه می یابد.

ستاره شیپ شیپ

تعداد بازیکنان این بازی بایستی زوج یا جفت باشند تا بدو دسته مساوی تقسیم شوند. ابتدا یک دسته در نقطه ای ایستاده و نفرات دسته مقابل نیز در جایی قرار می گیرند تا هر دو دسته بتوانند صدای همدیگر را بوضوح بشنوند.

افراد دسته اول برای خود نامی از بین اشیا انتخاب می کنند ) مثلا یکی کشمش ، یکی تفنگ و یا سنگ و....) سپس این دسته با صدای بلند خطاب به دسته دیگر فریاد می زنند: ستاره شیپ ، شیپ در این موقع دسته مقابل پاسخ می دهند: شیپ گاز بدر ، شیپ گاز بدر . نفرات دسته اولی فریاد می زنند: دایی اومده، دایی اومده.

افراد دسته مقابل پاسخ می دهند: چی چی آورده، چی چی آورده . دسته اولی جواب می دهند (مثلا ) تفنگ آورده و سپس دسته مقابل درخواست می کنند : تفنگ بیاد ، تفنگ بیاد.

فردی که نام تفنگ برای خود انتخاب کرده به نزد دسته مقابل می رود و یکی از افراد آنها را از محل استقرارشان تا محل دسته خودشان بر دوش خود سوار کرده و سواری می دهد و بازی تا به آخر به همین منوال ادامه می یابد. 

کرو

تعداد بازیکنان این بازی باید زوج و از ۴ نفر کمتر نباشند. افراد به دو دسته مساوی تقسیم می شوند و یک دسته در داخل دایره (که قبلا با چوب یا گچ روی زمین کشیده شده است) و دسته دیگر به قید قرعه در خارج از دایره قرار می گیرند.

افراد داخل دایره باید مرتب در حالت حرکت و راه رفتن باشندو افراد خارج از دایره در حالی که یک پایشان را بالا گرفته اند (لنگرو) متناوبا به داخل دایره حمله برده و با دست به یکی از افراد داخل آن بزنند.

درصورتی که به یکی از افراد داخل دایره ضربه ای وارد شود ، او و یارانش باید همچنان در داخل دایره باقی بمانند . هرگاه یکی از افراد خارج از دایره که بصورت تک پایی حمله می نمایند، یک پایش را بزمین بگذارد ،او ویارانش باید جای خود را با افراد داخل دایره عوض نمایندو بازی به همین منوال ادامه می یابد.

ترفه بازی

ترفه بازی از جمله بازی های زمستانی است که در بین بچه های روستا و عشایر لرستان بیشتر متداول و مرسوم است. تعداد بازیکنان آن ده نفر است که به دو دسته ۵ نفری تقسیم می شوند.

یک دسته در میان دایره ای که به شعاع ۵ متر روی زمین رسم شده ، می ایستند و هر کدام رشته طناب یا کمربندی در زیر پای خود قرار می دهند. دسته ۵ نفری دیگر در بیرون دایره قرار گرفته و مرتبا در اطراف افراد قرار گرفته در میان دایره با سرعت می چرخند و سعی می کنند کمربندها را از زیر پای انها بردارند.

هرگاه یکی از ۵ نفر دسته خارج از دایره موفق به برداشتن رشته طناب یا کمربند شود ، با آن به جان افراد داخل دایره می افتند و شروع به زدن آنها می کنند.

افراد داخل دایره که حق ندارند از دایره خارج شوند هنگام فرار از ضربات طرف مقابل سعی می نمایند با پا به قوزک پای حریف خارج از دایره بزنند تا خود را از این موقعیت رها نمایند. اگر کسی از افراد داخل دایره موفق به زدن قوزک پای یکی از افراد خارج از دایره شود ، بازی متوقف و بازیکنان دو دسته جای خود را عوض می نمایند و بازی به همین منوال ادامه می یابد.

سه پر

تعداد بازیکنان این بازی بایستی جفت باشد(مثلا شش نفر) که به دو دسته مساوی تقسیم می شوند . بازیکنان ابتدا نقطه ای را روی زمین مشخص می کنند و از آنجا سه پرش یکجا انجام می دهند و آن را اندازه گیری می نمایند.

دسته سه نفری بعدی هم از همان نقطه، یکجا سه پرش انجام می دهند. پس از اندازه گیری پرش ها نفرات دسته ای که بیشتر پریده باشند، سوار بر کول نفرات دسته بازنده می شوند و سواری می گیرند.

گوبازی

گو بازی بازی ای دو نفره است که هر کدام از دو نفر یک سنگ صاف و تخت از قبل برای خود انتخاب می کند. علاوه بر آن یک سنگ گرد کوچک نیز بنام گو (Gu) برای این بازی لازم است.

بازیکنان ابتدا سنگ گو را به روی زمین پرتاب می کنند و بعد به نوبت با سنگ خود به گو می زنند. هرکس موفق شود با سنگ خود گو را بزند یا اینکه سنگش به گو نزدیکتر باشد ، می تواند یک بار هم با سنگ خود به سنگ دیگری بزند. اگر بازهم موفق شد که سنگ بازیکن حریف را بزند ، فاصله سنگ خود را با گو با پا اندازه می گیرد.

هرگاه فاصله سنگ بازیکن برنده با گو بعنوان مثال ۱۰ گام باشد ،وی ده امتیاز از رقیب خود برده است .حد نصاب امتیازات وهمچنین جایزه یا مجازات بازی بسته به توافق بازیکنان قبل از بازی مشخص می گردد.

کور و گردله

تعداد نفرات این بازی باید حتما جفت باشند. بازیکنان برای تعیین نوبت خود ابتدا با سکه ای شیر یا خط می اندازند. گروهی که نوبت به انها نرسیده است، بشکل چهارپایه می ایستند و فردی که بعنوان سر دسته انان انتخاب شده، رشته نخی بدست یکی از آنها داده دور تا دور آنها را می بندد و یک سر نخ را به دست خود می گیرد.

گروه مقابل که در اطراف نفرات خوابیده گردش می کنند، باید سعی نمایند تا سوار بر کتف آنان شوند و سر گروه آنان نیز با پای خود سعی می کند تا به قوزک پای انها بزند.

هرگاه در این بین پای سردسته به پای یکی از افراد یورش کننده برخورد کند ، آنان بازی را باخته و بایستی به جای افراد خوابیده قرار گیرند. ولی هرگاه یکی از افراد ایستاده سوار بر کتف یکی از افراد خوابیده شود ، سرگروه دسته خوابیده حق زدن ندارد و باید دسته خوابیده همچنان در موقعیت خود باقی بمانند و بازی به همین طریق ادامه پیدا می کند.

خرمن چوش

این بازی بیشتر در شب های تاریک انجام می شود و تعداد بازیکنان آن نیز باید زوج باشند تا بدو دسته مساوی تقسیم گردند. یکی از بازیکنان ابتدا چوبی را به همه نشان داده و سپس ان را به نقطه ای دور پرتاب می کند. همه بازیکنان برای پیدا کردن چوب دستی به تکاپو می افتند.

هرگاه یکی از هر دو دسته چوب را بیابد، پایش را بر روی آن قرار داده و فریاد می زند: خرمن چوش ) من چوب را پیدا کرده ام)به محض اینکه دیگر بازیکنان صدای او را شنیدند به طرف او می دوند . افراد دسته برنده ( دسته ای که چوب را پیدا کرده اند) از نقطه ای که چوب را یافته اند تا نقطه ای که چوب را پرتاب کرده اند، بر دوش گروه بازنده سوار شده و بازی به همین منوال ادامه می یابد.

کُلاوُرکنی

تعداد بازیکنان در این بازی از 4 الی 12 نفر و یا بیشتر هم می‌شود منتها تعداد افراد باید زوج باشد.

شرکت کنندگان در این بازی باید از قدرت بدنی و سرعت در دوندگی به میزان کافی برخوردار باشند. پس معمولاً افراد جوان (پسر) و پر انرژی در این بازی شرکت می کنند.

بازیکنان بر حسب قدرت بدنی و سرعت در کار با توافق در بین خودشان بدو دسته تقسیم می شوند (بطور مساوی). ضمناً زمینی که برای بازی انتخاب می شود باید محوطه ای صاف و وسیع و عاری از موانع طبیعی باشد تا بازیکنان به هنگام دوندگی دچار صدمه نشوند.

حال برای شروع بازی باید یک دسته کلاه و شالی را روی سر خود بگذارند و برای اینکه مشخص شود کدام گروه باید کلاه یا شال بر سر بگذارند تر و خشک می کنند به این صورت که سنگ کوچک و نسبتاً صافی را پیدا کرده و یک طرف آن را تر می کنند و طرف دیگر آن را خشک می گذارند و هر کدام از دو دسته، یک طرف سنگ را مثلاً طرف خشک و یا طرف تر را انتخاب می کنند و سپس یک نفر سنگ را به هوا پرتاب می کند تا زمانی که سنگ پائین می آید هر دسته چیزی را که انتخاب کرده اند تکرار می کنند، مثلاً می گویند تَرتَرتَر و یا می گویند خُشکَ خُشکَ خُشکَ.

با فرود آمدن سنگ بر روی زمین هر طرف سنگ (تر و یا خشک) که رو به بالا بود باید دسته ای که طرف زیر سنگ را انتخاب کرده اند کلاه بر سر بگذارند مثلاً اگر طرف خشک سنگ رو به بالا بود دسته مقابل که تر را انتخاب کرده اند باید کلاه بر سر بگذارند.

اکنون افراد گروهی که باید کلاه بر سر بگذارند پنجه دست را روی زمین گذاشته و البته همگی نیز در محوطه محدودی در کنار یکدیگر می نشینند ضمناً در فاصله مشخصی مثلاً 200 یا 250 متری، محلی را بعنوان دالگَهَ با مشخص کردن یک نشانی از قبیل سنگ و یا درخت انتخاب می کنند.

اینک گروه مقابل یعنی گروهی که کلاه بر سر ندارند به دور گروه نشسته، به گردش درمی آیند و سعی می کنند که کلاه یکی از افراد دسته مقابل را از سرش برداشته و با سرعت تمام آن را به دالگَه برسانند چون در این صورت برنده محسوب می شوند.

حال اگر در حین بازی دسته ای که کلاه بر سر دارند بتوانند به پای هر کدام از افراد دسته مقابل بزنند در اصطلاح محلی می گویند قاو و برنده محسوب می شوند و باید افراد آن دسته، کلاه را بر سر گذاشته و بخوابند (منظور نشستن بر روی زمین و بر روی پنجه دست می باشد).

بالاخره بازی اوج گرفته و اگر گروه ایستاده توانستند کلاه یکی از افراد نشسته را از سرش بردارند شخصی که کلاه را برداشته سعی می کند آن را با سرعت به دالگه برساند و ضمناً افراد گروهی هم که کلاه بر سر دارند همگی به دنبال او می دوند تا کلاهشان را از دست گروه مقابل بگیرند که اگر موفق به گرفتن کلاهشان تا قبل از رسیدن آن به دالگه شوند برنده محسوب می شوند و باید افراد گروه مقابل که کلاه را ربوده ولی نتوانسته اند آن را به دالگه برسانند کلاه بر سر بگذارند و اگر گروه مقابل بتوانند کلاه ربوده شده را به دالگه برسانند این گروه مغلوب بوده و باز هم باید بخوابد. ضمناً فردی که کلاه را از سر دیگری می رباید می تواند در صورت کم سرعت بودن کلاه را به یکی از افراد گروهش که سرعت بیشتری در دوندگی دارد پاس بدهد، تا آن را به دالگه برساند.

این بازی بیشتر در ایام عید و سیزده بدر و نیز مناسبتهای عروسی بین دو دسته از اطرافیان داماد و عروس برای به نمایش گذاشتن چابکی و زرنگی آنها انجام می شد.

کِرَ دَرکی

تعداد افراد در این بازی از 6 الی 10 نفر بیشتر هم می شود منتها تعداد بازیکنان باید زوج باشد زیرا افراد به دو گروه مساوی و با در نظر گرفتن قدرت بدنی تقسیم می شوند. ضمناً بازی باید در زمینی صاف و مسطح انجام بگیرد.

بعد از تقسیم بندی دو گروه، به نسبت تعداد بازیکنان در یک گروه، دایره ای که در اصطلاح محلی به آن کِر می گویند بر زمین می کشند. اکنون باید یکی از دو گروه در داخل دایره یا کر قرار بگیرند، برای اینکه مشخص شود کدام گروه داخل دایره شود باز هم تر و خشک می کنند به همان نحوی که برای شروع بازی کُلُاوُرنکی توضیح داده شد یعنی هنگامی که سنگ به زمین فرود آمد اگر طرفی که رو به بالاست خشک بود باید دسته ای که تر را انتخاب کرده داخل کر برود و بالعکس. بعد از انجام این مرحله، گروهی که باید، داخل کر شود داخل کر می‌شوند.

حال اعضای هر گروه بیرون و داخل دایره، یکی یکی به یکدیگر دست می دهند و هر کدام سعی می کنند که طرف مقابل را به حریم خود یعنی داخل و یا خارج دایره بکشند و اگر افرادی که داخل کر هستند موفق شدند فردی از گروه مقابل را به داخل کر بیاورند شروع به کتک زدن او می کنند به طوریکه شخص واقعاً احساس درد می کند افراد، فقط مواظب هستند تا او را زخمی نکنند.

این کار را تا زمانی طول می دهند که یکی از افراد گروه آنها از دایره بیرون کشیده شود. ضمناً افرادی که داخل کر هستند اگر بتوانند به پای هر کدام از افراد گروه مقابل بزنند در اصطلاح محلی می گویند قاو است و باید افراد گروه دیگری بجای آنها داخل کر (دایره) شوند.

قابل ذکر است که در این بازی افراد هر گروه به یاری یکدیگر می شتابند به این صورت که اگر افرادی خارج دایره دست فرد و یا افرادی از داخل دایره را بگیرند بقیه نیز به کمک آنها می شتابند تا زودتر فرد را از دایره به بیرون بکشند و همینطور بالعکس. پس مشخص می‌شود که نیرو و قدرت بدنی افراد نقش بسزایی در این بازی دارد.

دال پَلُو

تعداد بازیکنان در این بازی از 2 الی 10 نفر و بیشتر هم می شود. این بازی بیشتر در بین جوانان و نیز بزرگسالان در صورت داشتن توانایی انجام می شود. ضمناً بازی در زمینی هموار که البته دسترسی به قلوه سنگ نیز داشته باشند انجام می شود. افراد بر حسب سن و قدرت بدنی و نیز مهارت در نشانه گیری و پرتاب سنگ به دو دسته مساوی تقسیم می شوند.

نکته قابل ذکر اینکه اگر تعداد بازیکنان در این بازی فرد هم باشد بازی صورت می گیرد به این ترتیب که بعد از تقسیم شدن افراد به دو گروه، دسته ای که عضو کمتری نسبت به گروه مقابل دارد می تواند به عوض عضوی که کم دارد یک نوبت بیشتر سنگ پرتاب کند.

حال هر گروه سه عدد سنگ نسبتاً بزرگ به عنوان دال یا نشانه به فاصله 1/5 الی 2 متری پشت سر هم در روی زمین قرار می دهند. ضمناً گروه مقابل نیز می بایست دالهای خود را درست در روبروی دالهای این گروه در فاصله مشخصی بنا به توافق دو گروه قرار دهند.

اکنون برای اینکه مشخص شود ابتدا کدام گروه به طرف دالهای گروه مقابل هدفگیری کند تر و خشک می کنند به همان ترتیبی که در دو بازی پیشین توضیح داده شد.

پس از مشخص شدن اینکه کدام گروه ابتدا باید تیراندازی با سنگ را شروع کند هر عضوی از آن گروه به نوبت سنگی را به طرف دالهای گروه مقابل پرتاب می کند و فقط در صورتی که یکی از آنها بتواند دالی از گروه مقابل را بزند یا به اصطلاح محلی (بکشد) می تواند بعنوان جایزه، سنگ دیگری نیز به طرف دالهای گروه مقابل پرتاب کند. به تعداد هر دال که کشته می شود یک سنگ بیشتر پرتاب می کنند.

هنگامی که تعداد افرادی، که در این گروه هستند همگی سنگهای خود را پرتاب کردند اگر موفق شدند که همه دالهای طرف مقابل را بیندازند ولی دالی از خودشان بر زمین نیفتد. یک نَرُو برای آنها محسوب می شود.

ضمناً کسی که آخرین دال از گروه مقابل را بزند باعث می شود که دیگر یارانش بمیرند یعنی حق تیراندازی را از آنها سلب می کند مگر اینکه در بازی بعد بتوانند آخرین دال را بکشند و فقط در این صورت است که دوباره یارانش زنده می شوند یعنی حق تیراندازی دارند.

اگر گروهی بتواند هر سه دال طرف مقابل را بیندازد یک نَرُو برای او محسوب می شود و ضمناً اگر یک یا دو عدد از دالهای خودش هم زده شود یک تُیل معادل نصف نَرو است برای او محسوب می شود. بازی به همین نحو ادامه پیدا می کند، هر یک از دو گروه به نوبت به طرف دالهای یکدیگر سنگ پرتاب می کنند تا زمانی که به حدود و شروطی که از قبل برای بازی تعیین کرده اند برسند.

مثلاً ممکن است انجام بازی را تا 3 نرو یا 4 نرو و ... مشخص کرده باشند و هنگامی که بازی به حد تعیین شده رسید ختم می شود این بازی (دال پلو) نیز در ایام نوروز و سیزده به در، همچنین در موقعیت های مناسبی از قبیل عروسی بین جوانانی از طرف داماد و نیز جوانانی از طرف عروس و گاهی نیز بین جوانان دو قبیله برای نشان داده قدرت بازو و هدفگیری و تیراندازی با سنگ به اجرا در می‌آید.

گُل زِرکی

تعداد بازیکنان در این بازی از 4 الی 10 نفر و بیشتر هم می شود. این بازی معمولاً مخصوص نوجوانان پسر می باشد.

بازی در شبهای مهتابی و بیشتر در شبهای تابستان و در زمین صاف و هموار انجام می گیرد تا خطر سقوط و افتادن برای افراد کمتر باشد.

افراد به دو گروه مساوی تقسیم می شوند وسیله لازم برای انجام این بازی تکه چوبی است به اندازه حدوداً 20 الی 30 سانتیمتر. ضمناً محلی را هم بعنوان نشانه یا دالگَه در نظر می گیرند از قبیل درخت، تخته سنگ و ...

بنا به توافق طرفین، چوب را به دست یکی از افراد می دهند تا آن را به هر جهتی که می خواهد پرتاب کند. در هنگام پرتاب چوب، افراد دو گروه گوش خود را تیز می کنند تا از صدای افتادن آن بفهمند به کجا افتاده است. سپس همگی با سرعت به جستجوی آن می روند ضمناً در حین تلاش برای یافتن چوب، افراد هر دو گروه یکدیگر را نیز می پایند تا مبادا یکی از افراد گروه مقابل چوب را یافته و به دالگه برسانند.

اگر فردی از یک گروه توانست چوب را یافته و به دالگه برساند آن گروه برنده است ولی اگر در حین رساندن چوب به دالگه افراد گروه مقابل چوب را از او بگیرند و خود به دالگه برسانند آن گروه برنده محسوب می شود.

جِفتِ تیک یا تَمِ تیک

نحوه بازی به این صورت است که دو نفر تعداد مشخصی به طور مساوی چوب کبریت در اختیار می گیرند. ابتدا یکی از این دو نفر، پنهانی و دور از چشم فرد مقابل، تعدادی از کبریتهایش را بدون آنکه خود نیز شماره آنها را بداند در مشتش پنهان می کند و از طرف مقابل می خواهد که تعداد آنها را حدس بزند یعنی بگوید تعداد آنها جفت است یا تیک (فرد).

پس از اینکه فرد مقابل هم جوابی داد شروع به شمارش کبریتها می کنند تا ببینند تعداد آنها زوج (جفت) است یا فرد (تیک) اگر جوابی که فرد مقابل داده بود درست باشد کبریتهای شخص اول از آن او می شود ولی اگر اشتباه جواب داده باشد به همان تعداد کبریت باید به شخص اول بدهد و این بازی تا زمانی ادامه پیدا می کند که یکی از دو طرف کبریتهایش را به کلی از دست بدهد و در عوض طرف مقابل صاحب همه کبریتها شود.

جِفتُو

معنای این کلمه در اصل جِفت دُو می باشد جِفت دو به معنی دویدن به صورت جفت جفت می باشد و بازی به این صورت است که دو نفر محلی را بعنوان مقصد در نظر می گیرند و در حضور عده ای به عنوان تماشاچی و شاهد، اقدام به دویدن و یا در واقع مسابقه دو می کنند هر کدام از آنها زودتر به مقصد رسید برنده محسوب می شود.

لازم به توضیح است که در گذشته این بازی بین دو سوار نیز انجام می گرفت .

هِراز گُنی

این بازی بیشتر مخصوص زنان و کودکان می باشد که در ایام نوروز و سیزده بدر و در موقعیتهای مناسب که بدست می آید به انجام این بازی اقدام می کنند.هِراز گُنی همان تاب بازی می باشد که با انداختن چِلَه (رِسِن) بر روی درخت به این بازی می پردازند.

چِلَه ریسمانی سیاه و سفید می باشد که از موی بز بافته می شود و از استحکام زیادی برخوردار است بطوریکه اگر وزن زیادی روی آن قرار بگیرد پاره نمی شود.گاهی نیز مردان جوان و نوجوان به انجام این بازی مبادرت می ورزیدند

با تشکر: ابراهیم تیموری

مطالب برگرفته شده از سایت خبری لرستان خبر

نوشته شده توسط ابراهیم تیموری در پنجشنبه بیست و پنجم مهر ۱۳۹۸ |

استان لرستان، یکی از استان‌های غربی ایران است. این استان ۲۸٫۲۹۴ کیلومتر مربع مساحت دارد و جمعیت آن در سرشماری سال ۱۳۸۵ بالغ بر ۱٫۷۱۶٫۵۲۷ نفر گزارش شده‌است. این استان سیزدهمین استان ایران از نظر جمعیت است و یکی از استان‌های پرجمعیت ایران به شمار می‌رود. خرم‌آباد مرکز استان و بروجرد دومین شهر بزرگ آن است. طبق آمار سال ۱۳۸۵، خرم‌آباد بیست و دومین شهر بزرگ ایران و بروجرد بیست و هشتمین شهر بزرگ کشور است. لرستان سرزمینی کوهستانی است و غیر از چند دشت محدود، سراسر آن را کوه های زاگرس پوشانده‌است. اشترانکوه با ۴۰۵۰ متر ارتفاع بلندترین نقطه استان و پست ترین نقطه آن در جنوبی ترین ناحیه استان واقع شده و حدود ۵۰۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد بر اساس یافته‌های باستان شناسی این منطقه یکی ازنخستین سکونت گاه‌های قدیمی بشر است و مفرغ لرستان از شهرت باستان‌شناسی زیادی برخوردار است.



ریشه نام:
لرها مردمی هستند که از نظر قومی جزئی از مردم کرد به‌شمار نمی‌آیند. واژهٔ “کرد” در دوران تاریخی پس از حمله اعراب به ایران به معنای رمه‌گردانان و کوچ‌نشینان ایرانی‌تبار فلات ایران به کار رفته‌است و معنای قومی خاص نمی‌داده‌است. در برخی از منابع، لرها و دیلمیان و بلوچان و اقوام دیگر را جزء کرد شمرده‌اند زیرا واژه “کرد” به معنی یک نوع شیوه زندگی و نه معنی زبانی بوده است.اما از لحاظ قومیت لرها گروهی جدا از کردها حساب می شوند.نام لر در متون تاریخی پس از حمله اعراب به ایران، اولین بار در قرن ۴ هجری قمری به شکل واژه‌های اللّریه، لاریه، بلاد اللور و لوریه در متون بازمانده از آن دوران بروز می‌کند.


تاریخ لرستان:

پیش از رسیدن قوم ماد ساکنان لرستان اقوامی مانند کاسی‌ها، الیپی‌ها، لولوبیان و عیلامی ها، بودند. لرستان به عنوان بخشی از سرزمین ایران شاهد مهاجرت قبایل آریایی بوده‌است. قوم ماد به غرب ایران کنونی از جمله مناطق لرستان کنونی کوچ کرده‌اند. مادها پس از ورود به زاگرس اقوام ساکن آنجا یعنی کاسی‌ها، الیپی‌ها، لولوبیان و عیلامی ها و دیگر اقوام آسیایی را در خود حل کردند و زبان ایرانی خود را در منطقه رواج کامل دادند. منطقه لرستان پس از حمله اعراب به ایران، با نام‌های گوناگونی چون جبال، لر کوچک، پیشکوه و لرستان فیلی نیز شناخته می‌شده‌است.



اتابکان لر:

اتابکان لرستان عنوان کلی دو سلسله مشهور به اتابکان لر بزرگ و اتابکان لر کوچک است که از اواخر عصر سلجوقیان بیش از چهار سده بر نواحی وسیعی فرمان راندند. لر بزرگ نامی است تاریخی برای کوه گیلویه و بختیاری و لر کوچک نامی است تاریخی برای لرستان., وایلام



شهرها و شهرستان‌ها:

برابر با جدیدترین تغییرات در تقسیمات کشوری، استان لرستان ۱۱ شهرستان، ۲۷ بخش و ۸۴ دهستان دارد.استان لرستان هم اکنون دارای ۲۳ نقطه شهری و نزدیک به ۳۰۰۰ روستا می‌باشد. شهرستان های این استان عبارت‌اند از:

ازنا
الیگودرز
بروجرد
پل‌دختر
خرم‌آباد
دورود
دوره
دلفان
سلسله
کوهدشت
رومشگان

لرستان در ابتدای تقسیمات کشوری دوره پهلوی بخشی از فرمانداری کل خوزستان و لرستان بود که خیلی زود از خوزستان جدا و با عنوان فرمانداری کل لرستان مستقل شد. در ابتدای تشکیل، دارای دو شهرستان خرم آباد در غرب و بروجرد در شرق بود. در فاصله کوتاهی، الیگودرز از شهرستان بروجرد جدا و سومین شهرستان استان شد. روند تشکیل شهرستان‌های جدید تا اواخر دهه ۱۳۶۰ متوقف شده بود اما در پایان جنگ ایران و عراق، دورودوچالانچولان نیز از بروجرد جدا و چهارمین شهرستان استان لرستان شد. در سال های بعد، کوهدشت، نورآباد، الشتر و پلدختر از شهرستان خرم آباد و نیز ازنا از شهرستان الیگودرز جدا و تبدیل به شهرستان‌های مستقل شدند. جدیدترین شهرستان این استان، شهرستان دوره است که در اواخر سال ۱۳۸۸ از شهرستان خرم آباد جدا و مستقل شد.این شهرستان جدید شامل دو بخش سابق شهرستان خرم آباد یعنی بخش دوره چگنی و بخش ویسیان و نیز یک بخش جدید به نام چم پلک می‌شود. مرکز این شهرستان، شهر سراب دوره است.استان لرستان هم اکنون دارای ۲۳ نقطه شهری است. بزرگترین شهرهای لرستان به ترتیب جمعیت عبارتند از: خرم‌آباد، بروجرد، دورود، کوهدشت و الیگودرز.

جغرافیا

استان لرستان یکی از استان های کوهستانی در غرب ایران است. بیشتر مناطق این استان را کوه های زاگرس پوشانده است. آب و هوای این استان متنوع است و تنوع آب و هوا در آن از شمال شرق به جنوب غرب کاملا مشهود است. لرستان از شمال با استان‌های همدان و مرکزی، از شرق با استان اصفهان، از جنوب با استان خوزستان و از غرب با استان‌های کرمانشاه و ایلام همسایه‌است. همچنین این استان از طریق باریکه‌ای در سمت جنوب شرقی دارای مرز بسیار کمی با استان چهارمحال و بختیاری است.

آب و هوا

لرستان به لحاظ اقلیم و هواشناسی یک استان چهار فصل است و دارای آب وهوای متنوعی است، این تنوع از شمال به جنوب و از شرق به غرب کاملا محسوس است.زمستان هنگامی که در شمال لرستان برف و کولاک ادامه دارد قسمتهای جنوبی آن دارای هوایی مطبوع و بارانی است.اختلاف ثبت شده در شهرهای استان لرستان بین حداکثر و حداقل مطلق دما بیش از ۸۰ درجه سانتیگراد است. حداکثر دمای ثبت شده ۴۷/۴ وحداقل دمای مطلق ثبت شده ۳۵- است.استان لرستان با بارش میانگین سالانه ۵۵۰ تا ۶۰۰ میلی متر به طور کلی در استان لرستان سه ناحیه مشخص آب و هوایی دیده می شود:

سرد کوهستانی
متعدل مرکزی
گرم جنوبی

دیدنی های لرستان:

قلعه فلک الافلاک در مرکز شهر خرم‌آباد

پلي به نام ‌دختر ، متعلق به دوره ساسانیان

استان لرستان سرزمینی زیبا با آب و هوای معتدل و کوهستانی است که بین ۴۶ درجه و۵۱ دقیقه تا ۵۰ درجه و۲۲ دقیقه عرض شمالی در کوه های زاگرس میانی واقع شده‌است.اشترانکوه با ۴۱۵۰ متر ارتفاع بلندترین نقطه استان لرستان است و پست‌ترین نقطه در جنوبی‌ترین منطقه استان واقع شده و ارتفاع آن از سطح دریا ۵۰۰ متر است.
آثار باستانی و تاریخی:

مفرغ های لرستان در موزه لوور پاریس

ایوان جنوبی و گلدسته‌های مسجد جامع بروجرد

لرستان جایگاه آثار باستانی و تاریخی فراوانی است که می‌توان آن‌ها را به سه دوره پیش از تاریخ، دوره ایران باستان و دوره اسلامی تقسیم کرد. یافته‌های پیش از تاریخ لرستان، بیشتر شامل نقاشی‌ها، کنده‌کاری‌های غارها، سفالینه ها و اشیای مفرغی هستند. به دلیل کوهستانی بودن منطقه، نخستین ساکنان در مناطق مرکزی و غربی لرستان سکونت یافتند. در این استان، بیش از ۲۵۰ غار و پناهگاه صخره‌ای وجود دارد که نیمی از آنان در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌اند. از جلمه غارهای مهم می‌توان به غارهای منقوش پیش از تاریخ هومیان یک، هومیان دو و میر ملاس کوهدشت و دوشه بخش چگنی خرم‌آباد، غارهای مسکونی پیش از تاریخ دره خرم‌آباد مانند غارهای پاسنگر، قمری، کنجی، گرارجنه و یافته و غار باستانی و شگفت انگیز کلماکره پلدختر اشاره کرد.

پل‌ها و دژها

از دوره‌های هخامنشیان و ساسانیان، پل‌ها و دژهای ویران شده فراوانی به جای مانده‌است. پل دختر، پل کشکان، پل شاپوری، پل کلهر، پل معمولان و نیز قلعه فلک الافلاک از این دسته‌اند. گورستان‌ها و تپه‌های تاریخی فراوانی در بیشتر مناطق این استان وجود دارند که هنوز مورد کاوش باستان‌شناسی قرار نگرفته‌اند. فلک‌الافلاک یا دژ شاپورخواست قلعه‌ای تاریخی در مرکز شهر خرم‌آباد در استان لرستان است. فلک الافلاک با نام قلعه دوازده برجی هم شناخته می‌شود. قلعه فلک الافلاک بر فراز تپه‌ای مشرف به شهر خرم‌آباد و در نزدیکی رودخانه خرم‌آباد قرار گرفته و چشم گیرترین اثر تاریخی و گردشگری درون شهر خرم‌آباد است.

مسجدها

مسجدها و امامزاده‌ها نیز از مهم‌ترین آثار به جای مانده از دوره‌های پس از اسلام در این منطقه هستند که مسجد جامع، مسجد سلطانی بروجرد مسجد جامع خرم‌آباد، امامزاده پیرشمس الدین بن موسی، امامزاده جعفر بروجرد، شاهزاده احمد پلدختر، شاهزاده محمد کوهدشت، امامزاده ابراهیم نورآباد، شاهزاده عبدالله، امامزاده زیدبن علی و امامزادگان ابوالوفا واقع در شهر خرم‌آباد از قدیمی‌ترین و مهم‌ترین این آثار به شمار می‌آیند. از جمله مهم‌ترین مساجد استان لرستان می توان به مسجد جامع بروجرد که به مسجد جمعه نیز شناخته می‌شود اشاره کرد، این مسجدی تاریخی از بناهای معماری سرشناس در شهر بروجرد است. مسجد جامع بروجرد یکی از نخستین مسجدهای ساخته شده در ایران است که در قرن دوم تا سوم هجری در شهر بروجرد بنا نهاده شده‌است. این مسجد زیبا در دل یکی از محله‌های تاریخی شهر نام دو دانگه واقع شده و به لحاظ معماری و قدمت، از بناهای منحصر به فرد استان لرستان و شهر بروجرد است.

گردشگاه‌ها و دیدنی‌های طبیعی

استان لرستان به دلیل قرارگیری در رشته کوههای زاگرس و وجود منابع فراوان آب داراری موقعیت بسیار خوبی از لحاظ گردشگاه‌ها و دیدنی‌های طبیعی است. این استان به دلیل آن که یک استان چهار فصل و دارای آب وهوای متنوعی است و سه ناحیه مشخص آب و هوایی را دارد می توان هر گونه دیدنی‌ طبیعی را در این استان مشاهده نمود. کوهستان‌های مرتفع ، آبشارهای متعدد ، دریاچه‌های طبیعی ، جنگل‌های وسیع بلوط و چند دشت وسیع در لرستان نشان می دهد که این استان ظرفیت‌های بسیاری برای جذب گردشگر دارد. از مهمترین گردشگاه‌ها و دیدنی‌های طبیعی لرستان می توان به این مکان‌ها اشاره کرد :

دریاچه گهر
اشترانکوه
پارک جنگلی شورآب
منطقه گلدشت بروجرد
دریاچه کیو
مجموعه تالاب‌های پلدختر
آبشارها

آبشارها

لرستان به دلیل قرار گرفتن در مناطق کوهستانی و همچنین به دلیل برخوردار بودن از منابع آب بسیار و چشمه‌های فراوان موقعیت بسیار خوبی برای به وجود آمدن آبشارهای طبیعی است. در لرستان حدود ۲۰ آبشار مختلف وجود دارد که هر ساله در فصل‌های مختلف علاقه مندان بسیاری را به خود جذب می‌کنند.

آبشارهای شهرستان الیگودرز:

آبشار آب سفید
آبشار چکان
آبشار تیندر
آبشار لوچ
آبشارهای دورک
آبشار وارك
آبشار چونگ شنه
آبشار تاف
آبشار دره ماهی
آبشار مبارک آباد

آبشارهای شهرستان پلدختر:

آبشار افرینه

آبشارهای شهرستان خرم‌آباد:

آبشار نوژیان
آبشار گریت
آبشار وارک
آبشار مخمل کوه

آبشارهای شهرستان دلفان:

آبشارغسلگه
آبشار سویله

آبشارهای شهرستان دورود:

آبشار بیشه
آبشار دره اسپر

دریاچه‌ها

دریاچه گهر در میان رشته کوه اشترانکوه در استان لرستان واقع است. این دریاچه در منطقه حفاظت شده اشترانکوه و بین بخش ززو ماهرو شهرستان الیگودرز و بخش مرکزی دورود قرار دارد. این دریاچه که به «نگین اشترانکوه» معروف است یکی از زیباترین دریاچه‌های طبیعی ایران به شمار می‌رود و با ارتفاع ۲۳۶۰ متر از سطح دریا در میان منطقه حفاظت شده اشترانکوه واقع شده‌است.دسترسی به این دریاچه از طریق شهرهای دورود، الیگودرز و ازنا امکان‌پذیر است.آسان‌ترين راه برای دسترسی به اين درياچه از مسير شهرستان دورود است.

دریاچه کیو در شمال غرب شهر خرم‌آباد قرار گرفته‌است. مساحت دریاچه هفت هکتار و عمق آن بین سه تا هفت متر است.این دریاچه از ارزش توریستی درون شهری برخوردار بوده و همچنین زیستگاهی مناسب برای جانوران آبزی و پرندگان بومی و مهاجر است. کیو در گویش لری مردمان خرم‌آباد به معنی کبود رنگ و آبی است و دلیل استفاده آن آب زلال و عمیق این دریاچه‌است که به رنگ آبی و نیلی دیده می‌شود.

دریاچه تمی یکی از جاذبه‌های گردشگری الیگودرز است.دریاچه تمی یکی از زیباترین دریاچه‌های کوهستان لرستان به شمار می‌رود که در جنوب استان لرستان و شهرستان الیگودرز در منطقه‌ای کوهستانی قرار دارد.تمی در گویش محلی به مکانی صاف و هموار که در جایی بلند قرار گرفته گفته می‌شود.

چشمه‌ها وسراب‌ها

ازجمله موارد طبیعی و اکوتوریستی در لرستان وجود چشمه هاوسراب‌های متعدد در سطح این استان است.این سراب‌ها وچشمه‌ها شرایط مناسبی را جهت جذب جمعیت توریستی داخل استان و خارج از استان را فراهم می‌نماید. سراب هنام و سراب کهمان در الشتر، سراب چگنی ، کیو و چشمه‌های گلستان، ، گرداب سنگی در خرم‌آباد، سراب جانیزه ، سراب زرشکه ، سراب سفید، سراب زارم، سراب کرتول ، و چشمه‌های ونایی، دره خونی، هفت چشمه و اسل در بروجرد و اشترینان، سراب غارتمندر و گردکانک ، ماهی چال ، فرسیان ، گایکان، سر دره، رود آب در الیگودرز، سراب چشمه و رودک در دو رود، و چشمه فلفلی در ازنا، اطراف برخی از این چشمه‌ها و سرابها از پوشش گیاهی نادری برخوردار بوده و در طول فصول مساعد شرایط مناسبی را جهت جذب گردشگران فراهم می‌نماید.

مردم‌شناسی

جمعیت استان را طایفه‌ها و تیره‌هایی از قوم ایرانی لر تشکیل می‌دهند.گویش مردم لرستان لری است. محدوده سرزمین‌های لرنشین محدود به استان لرستان نیست و در استان‌های چهارمحال و بختیاری، فارس، اصفهان، کهگیلویه و بویراحمد، بوشهر، خوزستان، همدان و ایلام نیز طایفه‌های گوناگون لر پراکنده‌اند.

زبان و گویش در لرستان

گویش‌های لری یک پیوستار زبانی از گویش‌های ایرانی جنوب غربی است بین گونه‌های کردی و فارسی، که میان مردم لر در غرب و جنوب غرب ایران رایج است.از میان تمام اقوام آریایی لرها از نظر سازمان زبانی رابطه تنگاتنگی با کرد زبانان و فارس زبانان دارند در حالیکه برخی پژوهشگران بیان داشته‌اند که لرها از کردها منشعب می شوند دیگر پژوهشگران معتقدند که لرها از قدیم الایام گروهی مستقل بوده‌اند گرچه از دو همسایه فرهنگی خویش تاثیر پذیرفته‌اند.

گویش‌های مردم لرستان عبارتند از:

لری خرم آبادی : مردم شهرستان‌های خرم‌آباد، دوره و پل دختر و همچنین بخش بسیاری از مردم اندیمشک و شوش در استان خوزستان نیز به این گویش سخن می‌گویند.
لکی: شهرستان‌های سلسله ، دلفان و کوهدشت به این گویش سخن می‌گویند.
گویش بروجردی: مناطق شمال شرق استان مانند مناطق بروجرد و بعضی از مناطق دورود به این گویش سخن می‌گویند.
لری بختیاری: مناطق شرق استان از جمله مناطق الیگودرز و ازنا و بخش‌هایی از مناطق دورود به این گویش سخن می‌گویند.

موقعیت اقتصادی:

استان لرستان به سبب داشتن کوهستان‌های پهناور و مراتع بسیار، از گذشته‌های دور زیستگاه مردمی بوده که دامپروری و کشاورزی پیشه اصلی آنان بوده‌است. به همین سبب ساختار طایفه‌ای در این استان از اهمیت بسیاری برخوردار بوده‌است. ایلات و طوایف لرستان گستردگی زیادی دارند اما در مجموع به دو گروه کوچ رو و ساکن تقسیم می‌شوند. طایفه‌هایی از لر بختیاری در شرق لرستان، در مناطق الیگودرز و ازنا ساکن هستند و یا هر ساله به این منطقه کوچ می‌کنند.مراتع فراوان و بارندگی مناسب، امکان پرورش دام و کشاورزی را در این منطقه فراهم نموده‌است. از همین رو پیشه سنتی مردم لرستان دامپروری و کشاورزی بوده‌است. ساکنان مناطق شهری، پیشه‌ور، بازرگان و یا صنعت‌گر بوده‌اند. امروزه درصد قابل توجهی از ساکنان شهرها را کارمندان ادارات دولتی، آموزشی و نظامی تشکیل می‌دهند.دامپروری از جمله فعالیت های مهم مردم این استان به شمار می‌رود. از لحاظ صنعتی نیز استان لرستان در حال توسعه است که می‌توان به صنایع ساختمانی، سیمان، فلزی، سرامیک، غذایی، پوشاک، صنایع دستی و شیمیائی اشاره کرد. معادن این استان شامل سنگ تراورتن، مرمریت، فلدسپات، تالک، سنگ آهک، سرب و روی هستند.

مراکز آموزش عالی:

دانشگاه علوم پزشکی لرستان
دانشگاه لرستان
دانشگاه آیت الله بروجردی
دانشگاه آزاد اسلامی بروجرد
دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات بروجرد
دانشگاه آزاد اسلامی خرم‌آباد
دانشگاه آزاد اسلامی دورود
دانشگاه آزاد اسلامی الیگودرز

رسانه‌ها:

شبکه افلاک
شبکه افلاک که با نام شبکه استانی سیمای مرکز لرستان نیز شناخته می‌شود. شبکه تلویزیونی استانی متعلق به سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران است که برنامه هایی ویژه مردم استان پخش می‌کند. تلویزیون از سال ۱۳۵۱ با نصب چند ایستگاه فرستنده تلویزیونی بخشی از شهرستانهای لرستان تحت پوشش قرار گرفت. برنامه‌های این مرکز پیش از ایجاد شبکه استانی از سال ۱۳۶۷ با افتتاح تلویزیونی محلی استان فعالیت خود را به طور منسجم در مر کز آغاز نمود.

رادیو لرستان
رادیو لرستان در سال ۱۳۳۷ آغاز به کار کرد.در آن زمان نیروی ارتش و لشکرمستقر در خرم‌آباد به وسیله بی سیم، هفته‌ای یک روز به مدت شصت دقیقه برنامه‌های مختلفی پخش می‌کرد.در سال ۱۳۵۱ یک فرستنده یک کیلوواتی با پخش روزانه ۹ ساعت برنامه در خرم‌آباد آغاز به کار کرد که از این مدت ۸ ساعت به تقویت شبکه سراسری رادیو و یک ساعت نیز اختصاص به پخش اخبار و ترانه داشت. در سال ۱۳۵۲ در یکمین سالگرد تاسیس رادیو مرکز لرستان ساعات کار این مرکز به ۱۰ ساعت رسید که از این ده ساعت دو ساعت تولید محلی و بقیه آن تقویت شبکه بوده‌است.

موسیقی لرستان:

موسیقی لرستان از تنوع و پیشینه‌ای کهن برخوردار است که به دو بخش کلی، موسیقی‌های آوازی (کلامی) و موسیقی‌های سازی تقسیم می‌شود.هم اکنون موسیقی لری در قالب ترانه به هفت بخش تقسیم می‌شود. بر اساس کاوش‌های باستان‌شناسی در مناطق لرنشین، تصویری از رقص و پایکوبی بر قطعه‌ای سفالی به دست آمده که قدمت موسیقی در این منطقه را به هزاره چهارم پیش از میلاد مسیح رقم می‌زند.همچنین از آثار و شواهد به دست آمده در این مناطق تصاویری از آلات موسیقی دوران مانند شیپور و تنبور بر روی ظروف نقره وجود دارد که حاکی از رواج موسیقی نزد این قوم در عهد ساسانی است. امروزه نیز برخی از نغمه‌های باستانی در قالب مقامهای موسیقی قومی باقی مانده‌است.موسیقی و ترانه‌های مردم لر معمولاً در میزان های مرسوم۴/۲، ۸/۶، ۸/۷ اجرا می‌شوند. همان طور که مشاهده می‌شود این وزن ها در موسیقی مردم کرد نیز وجود دارند. اما نکته قابل ملاحظه در این میان نحوه اجرای تاکیدها در هر قوم است که باعث تفاوت و ایجاد ویژگی برای هر قوم می‌گردد.

با تشکر: ابراهیم تیموری

مطالب برگرفته شده از سایت خبری لرستان خبر می باشد

نوشته شده توسط ابراهیم تیموری در چهارشنبه بیست و چهارم مهر ۱۳۹۸ |